Contacteczeem door thiomersal

Een medewerker van de logistieke dienst van een ziekenhuis kampt sinds enkele maanden met pijnlijke, rode handpalmen. Vorig jaar belde de huisarts met de vraag of deze klachten zouden kunnen worden veroorzaakt door zijn werk.
De medewerker verzorgt het interne vervoer in het ziekenhuis. Zelf heeft hij de indruk dat de transportkarren die hij voortduwt het probleem zijn. De karren zijn van roestvrij staal en hebben geen handgrepen van kunststof of leer. Ze worden centraal schoongemaakt met twee schoonmaakmiddelen. Bij het transportwerk worden de handen niet nat.

Positieve reactie

Op advies van het kenniscentrum wordt de man verwezen naar de regionale dermatoloog, die bij allergologisch onderzoek een positieve patchtestreactie op thiomersal vindt. Thiomersal is een conserveermiddel dat bijvoorbeeld wordt gevonden in desinfectantia, vaccins en contactlenzenvloeistof.

Opnieuw wordt er contact opgenomen met het kenniscentrum. Gevraagd wordt of de gevonden thiomersalallergie relevant is voor de klachten. De medewerker draagt geen contactlenzen. De arbodienst wordt ingeschakeld met de vraag om uit te zoeken of de schoonmaakmiddelen waarmee de karren worden gereinigd, thiomersal bevatten. Navraag bij de leverancier leert dat dit niet het geval is.

Geconcludeerd wordt nu dat de klachten irritatief van aard zijn. De patiënt krijgt adviezen voor huidverzorging en gaat katoenen handschoenen dragen tijdens zijn werk met de karren. De klachten verbeteren geleidelijk en de patiënt hoeft maandenlang geen medicatie te gebruiken.

Recidief

Een jaar later meldt hij zich echter weer bij de dermatoloog, met dezelfde klachten. De dermatoloog ver-wijst uiteindelijk naar het expertisecentrum dat is verbonden aan het Nederlands Kenniscentrum ArbeidsDermatose (NECOD).

De klachten recidiveerden na het hervatten van zijn werk met de karren, nadat hij ze maandenlang niet had geduwd in verband met rugklachten. Deze bevinding was aanleiding voor een aanvullend werkplekbezoek.

Dit werkplekbezoek leerde dat de karren inderdaad centraal worden gereinigd en dat bij het werk de handen niet in contact komen met chemische stoffen. Bij het werk blijven de handen droog. Echter, ongeveer een- à tweemaal per week worden er ook karren van de centrale sterilisatie getransporteerd. Dit zijn exact dezelfde karren, maar deze karren worden apart bij de sterilisatieafdeling gereinigd.

Het reinigen van de producten die naar de OK’s gaan, moet aan hogere eisen voldoen. Het reinigingsmiddel hiervoor bevat wel een organische kwikverbinding dat overeenkomsten vertoont met thiomersal. De zeer geringe blootstelling: enkele keren per week gedurende enkele minuten de karren voortduwen die met deze reinigingsmiddelen zijn schoongemaakt, zorgde in deze casus voor het allergisch contacteczeem.

Deze casus toont weer eens aan hoe belangrijk het is goed naar het verhaal van de patiënt te blijven luisteren en door te vragen. Achteraf blijkt de patiënt al zeer vroeg de boosdoener zelf te hebben aangewezen.

Het Nederlands Kenniscentrum ArbeidsDermatosen (NECOD) maakt deel uit van het Academisch Ziekenhuis Groningen en het VU medisch centrum in Amsterdam. Correspondentieadres: Postbus 30 001, 9700 RB Groningen, tel. 050 361 8000, e-mail: necos@kenniscentra.nl.