‘Specialisten ouderengeneeskunde en bestuurders hebben elkaar nodig’

Specialisten ouderengeneeskunde hebben vaak de medische regie binnen een multidisciplinair team en zijn daarmee binnen hun organisatie medisch verantwoordelijk. Maar ondanks deze verantwoordelijkheden is inspraak in de koers van hun organisatie voor deze artsen nog niet vanzelfsprekend. Het nieuwe convenant ‘Rol en inspraak specialist ouderengeneeskunde’ moet daar verandering in brengen.

‘We vinden elkaar in de gedeelde verantwoordelijkheid die we ervaren, namelijk de zorg voor de kwetsbare oudere.’ Zo om­­­schrijft specialist ouderen­geneeskunde Rachel Mak* haar samenwerking met het bestuur van Vilente, een organisatie die zorg en behandeling biedt aan ouderen met dementie en lichamelijke beperkingen. Als eerste geneeskundige en medisch adviseur maakt Mak onderdeel uit van het mt en denkt zij mee over de koers van de organisatie. ‘Deze dialoog is door het bestuur geïnitieerd’, vertelt ze. ‘Vilente biedt veel ruimte voor professionele inspraak en daardoor voel ik mij als arts gehoord en gezien.’

Inspraak

Bovenstaand voorbeeld klinkt als een logische constructie, maar in de sector verpleeg- en verzorgingshuizen (VVT) is dat het nog niet. ‘Het is vreemd dat specialisten ouderengeneeskunde medisch verantwoordelijk zijn, maar geen inspraak hebben in de koers van een organisatie’, stelt Jacqueline de Groot, voorzitter van beroepsvereniging Verenso en zelf ook specialist ouderengeneeskunde. ‘Zeker als je bedenkt dat de zorgvraag steeds complexer wordt en de inspraak van artsen in ziekenhuizen wel formeel is vastgelegd, namelijk in de Arbeidsvoorwaardenregeling Medisch Specialisten.’

Meer inspraak, hoe pak je dat aan?

Dialoog

Om het tij te keren, ondertekenden Verenso, ActiZ, Zorgthuisnl, LAD en FBZ het convenant ‘Rol en inspraak specialist ouderengeneeskunde’. De betrokken partijen benoemen hierin het belang van de inspraak en medeverantwoordelijkheid van de specialist ouderengeneeskunde in zorgorganisaties en leggen de zeggenschap van deze professionals gezamenlijk vast. In het convenant staat een periodiek gesprek tussen specialisten ouderengeneeskunde en bestuurders van zorgorganisaties centraal. Elke VVT-organisatie met één of meerdere specialisten ouderengeneeskunde in dienst organiseert een georganiseerde vorm van inspraak voor hen. Om artsen hierbij te ondersteunen, heeft Verenso recentelijk het professioneel statuut herzien. Dit sluit nu beter aan bij de afspraken uit het convenant. Uitgangspunt is dat de kennis en ervaring van de specialist ouderengeneeskunde zeer relevant zijn als het gaat om het meedenken over de invloed van (politieke) ontwikkelingen op de zorg­organisatie en op de kwaliteit van zorg. Door de dialoog aan te gaan met bestuurders kan de specialist ouderen­geneeskunde bijdragen aan het creëren van passende randvoorwaarden en daarmee aan het functioneren van een zorgorganisatie. De Groot legt uit aan wat voor soort onderwerpen we kunnen denken: ‘Het gaat dan bijvoorbeeld om huisvesting, de strategie in de regio of de implementatie van nieuwe wetgeving, zoals de Wet zorg en dwang. Maar ook taakherschikking en het opleidingsklimaat van een instelling zijn belangrijke onderwerpen met het oog op de krappe arbeidsmarkt.’

Medisch leiderschap

Meedenken over de strategie van een organisatie, vraagt om medisch leiderschap. Dit geldt zeker niet alleen voor de eerste geneeskundigen of medisch managers. Inspraak en zeggenschap zijn voor iedere specialist ouderengeneeskunde belangrijke thema’s. Maar hoe pak je dat aan? ‘Ik merk soms dat dokters een drempel voelen om bij een bestuurder aan te kloppen’, vertelt Mak. ‘Dat is zonde, want we zijn allemaal mensen en we hebben elkaar nodig.’ Iedere dialoog begint volgens haar met het hebben van respect voor elkaars inbreng en positie in de organisatie. Specialisten ouderen­geneeskunde leveren die inbreng vanuit verschillende perspectieven: ze staan op de werkvloer, houden zich bezig met het kwaliteitsbeleid en kunnen meedenken over de strategie van een organisatie.

Om te komen tot een volwaardige vorm van medezeggenschap, is het belangrijk dat artsen zich realiseren dat inspraak verder gaat dan de vraagstukken van vandaag. Strategisch denken overstijgt de vraagstukken van het hier en nu en bestuurders worden graag gevoed met input vanuit een professionele visie op ontwikkelingen in het veld. Het is als arts dus belangrijk om te weten hoe een bestuur werkt en wat hun doelen en belangen zijn. Om specialisten ouderen­geneeskunde een steuntje in de rug te geven, biedt Verenso een masterclass medisch leiderschap aan. ‘In deze masterclass is veel aandacht voor iemands persoonlijke leiderschapsstijl en richten we ons op de ontwikkeling van relevante competenties’, legt De Groot uit. Onderwerpen die in de masterclass aan bod komen zijn onder andere positionering, profilering, managementtaal en communicatie met directie en bestuur. De Groot heeft ook nog een paar tips voor haar collega’s. ‘Schroom niet om bij je bestuurder binnen te stappen en investeer in je eigen vaardigheden, bijvoorbeeld door het inschakelen van een coach. En ga eens in gesprek met specialisten ouderengeneeskunde van zorgorganisaties in de omgeving. Door samen op te trekken leer je van elkaar en kun je meer bereiken.’

Schroom niet om bij je bestuurder binnen te stappen

Kwaliteit van zorg en werkplezier

Inspraak door de specialist ouderengeneeskunde heeft een positieve invloed op de kwaliteit van zorg voor de kwetsbare oudere. En inspraak draagt bij aan meer werkplezier. Dat heeft weer invloed op de aantrekkelijkheid van het vak. ‘Nederland vergrijst en de groep ouderen met een complexe zorgvraag groeit. Tel daar de tekorten op de arbeidsmarkt bij op en je begrijpt waarom een goede positionering van de specialist ouderen­geneeskunde zo belangrijk is’, zegt De Groot. Ze plaatst tot slot nog wel een kritische kanttekening: ‘Hoewel het convenant een stap in de goede richting is, zien we graag dat het convenant geborgd wordt in de nieuwe cao in 2024.’ 

* Rachel Mak is specialist ouderengeneeskunde, zelfstandig ondernemer en docent van de leergang ‘Spin in het Web’ van Gerion ism Perducam.

Meer weten?

• Convenant Rol en inspraak specialist ouderengeneeskunde

• Webcast convenant Rol inspraak specialist ouderengeneeskunde

• Animatiefilm belang convenant

• Ondertekening convenant