Gezond nachtwerk bestaat niet

Dat nachtwerk ongezond is, is voor u als lezer van dit blad hopelijk niet nieuw. Ingewikkelde relaties zoals het risico op (borst)kanker zijn niet eenduidig en vragen nog om meer onderzoek. Echter, er is inmiddels toch wel een sterk verband aangetoond tussen nachtwerk en cardiovasculaire aandoeningen, diabetes mellitus type 2 en – wellicht het meest voor de hand liggend – slaapproblemen. Waarbij deze laatste groep ook de mogelijke concentratie- en alertheidsproblemen overdag of tijdens de dienst kan omvatten. Best link, niet alleen op de werkvloer, maar ook op weg naar huis.

Om die reden voert de NVAB campagne om de vanzelfsprekendheid van nachtwerk aan de kaak te stellen. En om daar waar nachtwerk écht onvermijdelijk is, te kijken naar mogelijkheden om nachtwerk te beperken of naar opties om de nadelige gevolgen zo goed mogelijk in de hand te houden.

Mocht u weleens nachtdiensten draaien, kunt u dan volmondig ja zeggen op de vraag of er voldoende aandacht is voor de omvang en de risico’s? Hoe goed zorgt u voor uzelf en hoe goed wordt er voor u gezorgd door uw werkgever? Lekt het thuis bij de loodgieter? In een eerdere column (MC 41/2022: 41) bepleitte ik al dat we de Arbowet moeten omarmen om het Integraal Zorgakkoord te laten slagen. Om te voorkomen dat schaars personeel ziek thuis zit of gillend wegrent. Op een gezonde en veilige manier je werk kunnen uitoefenen, mag van mij een heel aantal plaatsen hoger op het prioriteitenlijstje van directie en management.

Op een gezonde en veilige manier je werk kunnen uitoefenen mag van mij een heel aantal plaatsen hoger op het prioriteitenlijstje

Uitgaande van de onvermijdelijkheid van nachtwerk op veel plekken in de zorg, leert een rondvraag bij collega-bedrijfsartsen dat zorgmedewerkers redelijk op de hoogte zijn van slaaphygiëneadviezen en dat het vaak – gelukkig – goed geregeld is wat betreft het inperken van de nadelige effecten. Denk hierbij aan voorwaarts roterend roosteren (dag, avond, nacht), niet te veel nachtdiensten achtereen en een regelmatig patroon. Althans, op papier. De praktijk is weerbarstig als gevolg van diezelfde druk op de zorg waar eerder al veel over gezegd en geschreven is. Wat als er een collega ziek is? Wie valt in? Even een dienst ruilen? De risico’s van een combinatie van een slecht ingeregeld dienstrooster met een torenhoge werkdruk én een groot verantwoordelijkheidsgevoel bij medewerkers in de zorg laten zich raden.

Gezond nachtwerk bestaat niet. Dat nachtwerk soms onvermijdelijk is betekent niet dat we elkaar niet mogen aanspreken om hier zo goed als het kan mee om te gaan. En überhaupt zouden we vaker het gesprek kunnen voeren over hoe we gezonder en veiliger met elkaar werken.

Tip

Onderzoeksjournalistiekprogramma Pointer maakt een reportage over nachtwerk. De uitzending is te zien op zondag 5 maart om 22.10 uur op NPO 2 of via pointer.nl.