Misschien valt er wat te lachen

Misschien valt er wat te lachen, tot en met 17 april, Allard Pierson Museum, Amsterdam.

‘Het verzamelde werk van Peter van Straaten is een atlas van de menselijke psyche.’ De rake typering is van Willem van der Does, hoogleraar klinische psychologie aan de Universiteit Leiden en een van de acht gastconservatoren van de herdenkings­tentoonstelling Misschien valt er wat te lachen in het Allard Pierson over ‘deze chroniqueur van de Nederlandse zielenroerselen’.

Dat museum heeft een zeer groot deel van het oeuvre van de in december 2016 overleden tekenaar, cartoonist en schrijver in bezit gekregen. Van der Does, die ervoor zorgde dat Van Straaten in 2011 (terecht) een eredoctoraat kreeg aan de Leidse universiteit, gebruikt in zijn boeken en colleges geregeld cartoons van Van Straaten om lezers en studenten meer kennis bij te brengen over depressies en persoonlijkheidsstoornissen en de behandeling ervan. Zoals de cartoon van een psychotherapeut met zijn patiënte: ‘U moet niet te veel verwachten van deze therapie.’

Op de tentoonstelling is ook veel aandacht voor de erotische en politieke tekeningen van Van Straaten, die altijd met kroontjespen en Oost-Indische inkt tekende. Zijn zeer herkenbare stijl is zo goed als weg bij de enige computertekening die hij ooit maakte en die ook op de expositie is te zien: van politicus Ruud Lubbers, een van de favoriete doelwitten van zijn spot.

Zelf zei Van Straaten ooit over zijn vermogen de menselijke psyche te doorgronden en daarmee de samenleving een spiegel voor te houden: ‘Ik wéét helemaal niks. Mijn werk is gebaseerd op bange vermoedens.’ Had ik als psycholoog maar zulke jaloersmakend bange vermoedens.