Boek: Mijn brein denkt niet, ik wel
4 reacties
Tegen het neurodeterminisme
Oud-huisarts Arie Bos volgt de discussies en de onderzoeken op neurowetenschappelijk gebied al jaren en schrijft met Mijn brein denkt niet, ik wel, een boek dat geheel tegen het ‘wij-zijn-ons-brein’-gedachtegoed ingaat en de vele wetenschappelijke gegevens op het gebied van hersenonderzoek anders ordent. In zijn verhalend geschreven zoektocht, maakt hij biologische uitstapjes, vergelijkt de ‘psychologie’ van diverse diervormen en hun zenuw-/hersenontwikkeling met elkaar en neemt de lezer geleidelijk mee naar de anatomie en psychologie van de mens. Via pathologie en casuïstiek poogt hij hersenen en bewustzijn met elkaar te verbinden. Maar geheel tegen het heersende neurodeterminisme in stelt Bos dat de mens, ondanks zijn onderbewuste, denkt met behoud van eigen vrijheid en verantwoordelijkheid. Hersenen hebben weliswaar veel invloed op ons bewustzijn, maar niet de ‘eindregie’. De meest indringende boodschap van zijn boek is wel dat de plasticiteit van de menselijke hersenen erg wordt onderschat in de huidige geneeskunde. Bos schreef een leesbaar boek voor professionals en voor leken die van studeren houden. - Peter Staal, huisarts
Mijn brein denkt niet, ik wel, Arie Bos, Christofoor, 240 blz.
Bestel direct bij bol: Paperback 24,90
Peter Staal
huisarts, TILBURG Nederland
Geachte collega Maas,
Uw reactie vraagt om een kleine toelichting als u stelt 'dat bij het bespreken van het boek van Bos geen antwoord wordt gegeven op de aloude vraag: “En wat voert dan de regie over onze hersenen?” '. Mijn boekbepreking is inde...rdaad door redactionele eisen erg beknopt. Ik was gewoon enthousiast na het lezen van het boek en vond het een goede zaak om mijn collega's het boek onder de aandacht te brengen. Ik heb ook wel respect voor iemand die naast zijn huisartsenpraktijk zoveel wetenschappelijke literatuur leest en verzamelt en daarmee een goed leesbaar boek schrijft. In overleg met de redactie bleek dat nu alleen in deze vorm mogelijk en niet in de vorm van een artikel. Mocht de discussie verder enthousiast worden opgepakt is een dergelijk artikel - en door de schrijver zelf al aangegeven: liefst door een wetenschapper / wetenschapsjournalist - in MC wellicht in de toekomst mogelijk.
Ad J.J. Maas
klinisch fysicus, DEN BOSCH
Evenals oud-huisarts Arie Bos, schrijver van het boek ‘Mijn brein denkt niet, ik wel’, heb ik inmiddels heel wat gelezen over de meest recente ontwikkelingen op neurowetenschappelijk gebied (Aleman, Damasio, Dennett, Dijksterhuis, Draaisma, Dutton, K...ahneman, Lamme, Swaab). Het valt me dan ook op dat bij het bespreken van het boek van Bos geen antwoord wordt gegeven op de aloude vraag: “En wat voert dan de regie over onze hersenen?” Met een antwoord als “het Ik” of het opvoeren van een homunculus kan ik niets. Wel met de wetenschap dat in voldoende complexe systemen als vanzelf ‘intelligent gedrag’ ontstaat. Dit fenomeen is aangetoond in de biologie en later ook d.m.v. computer simulaties. Hiervoor hebben we een mooie uitdrukking: “Het geheel is meer dan de som der delen”. “Wij zijn ons brein” heeft dus een degelijke filosofisch wetenschappelijke basis. Het scheermes van Occam toepassend is dit voorlopig de enige wetenschappelijk acceptabele verklaring voor ons bewustzijn.
Als lichtpunt voor de heer Bos en zijn antroposofische vrienden wil ik wel meegeven dat de complexiteit van onze wereld en de rol van het toeval de illusie van vrije wil mogelijk maken. Er is niets op tegen om hier in de dagelijkse praktijk van uit te gaan net zoals we ons ook niet elke dag realiseren dat de atomaire wereld wordt geregeerd door quantummechanische principes.
Tegen het verkondigen van een dwaling zie ik wel een bezwaar.
Arie Bos
huisarts n.p., Amsterdam
Je kon er op wachten. Nadat ik ooit het boek van Cees Renckens 'Kwakzalvers op kaliloog' niet bepaald lovend in MC had gerecenseerd heeft hij zich ontwikkeld tot mijn vaste berisper. Elke tekst van mijn hand in MC kon rekenen op afkeurend commentaar ...van zijn hand. In ieder geval kon je in die gevallen nog hopen dat hij de betreffende tekst gelezen had. Nu is het zover dat hij de lezer afraadt mijn boek aan te schaffen zonder het gelezen te hebben. Hoe 'wetenschappelijk' is dat?
Dat kan misschien in het blad van zijn vereniging tegen de kwakzalverij maar het blijft een wel erg zwakke basis om twijfels te zaaien over het wetenschappelijke niveau van het boek in kwestie. De suggestie om het door een reguliere wetenschapper te laten bespreken juich ik overigens toe. Op de achterflap van het boek staan al lovende commentaren van een reguliere neurowetenschapper en een dito wetenschapsjournalist. Ik maak me daar dus niet zo'n zorgen om. En in tegenstelling tot het commentaar van Renckens zou ik dat wèl serieus nemen.
[Reactie gewijzigd door op 08-08-2014 02:00]
C.N.M. Renckens
vrouwenarts n.p., HOORN NH Nederland
Lang geleden werd in Medisch Contact een Leerboek Homeopathie lovend besproken door een van de auteurs, zelf ook homeopathisch arts (Boekbespreking. HPJA Maas. MC [40] 1989:1280). Aan die misstap van de toenmalige redactie moest ik denken toen ik in ...de MC van 31 juli een recensie las van het boek van Arie Bos Mijn brein denkt niet, ik wel, uitgegeven bij de antroposofische Zeister uitgeverij Christofoor. De bespreking is lovend en zou de lezer kunnen verleiden het boek aan te schaffen, hoewel het gezag van de auteur door de in het psychofysisch probleem geïnteresseerde MC-lezer misschien niet direct zou worden erkend: hij is ‘oud-huisarts, die de discussies en de onderzoeken op neurowetenschappelijk gebied al jaren volgt’. Later stelt de recensent dat Bos ‘via pathologie en casuïstiek poogt hersenen en bewustzijn met elkaar te verbinden’. Ahum. Als dit het niveau is dan toch maar niet aanschaffen, misschien. Maar wie zou toch die recensent zijn, schuilgaand achter de initialen PS? MC heeft geen redacteur met die initialen en het was even zoeken, maar in het colofon vonden wij de oplossing van het raadsel: ‘Verder werkte o.m. mee Peter Staal’. Die naam is menigeen wel bekend: hij trad in 2008 op als antroposofisch huisarts op het NCVR-tv programma Uitbehandeld!? en maakte zich daarin belachelijk door een vrouw met hooikoorts te behandelen met subcutane injecties met kweepeer en citroensap in de halsregio. Hij ontsnapte aan een beoordeling door de Tuchtraad der KNMG, omdat hij erin slaagde de door mij tegen hem ingediende klacht niet-ontvankelijk te doen verklaren (‘Citroensap met kweepeer’. Uitspraak, voorzien van commentaar van D.Y.A. van Meersbergen, B.V.M. Crul. MC Nr. 28 - 08 juli 2009:1256-7). Natuurlijk mogen antroposofen hun eigen visie op het psychofysisch probleem formuleren en trachten moderne onderzoeksgegevens in overeenstemming te brengen met de wijsheden, die Rudolf Steiner bijna honderd jaar geleden ten beste gaf, maar ik vind dat een boek als dat van Bos, als het al een recensie waardig zou worden bevonden, in Medisch Contact moet worden gerecenseerd door een reguliere wetenschapper en natuurlijk niet door een geloofsgenoot van de schrijver.
[Reactie gewijzigd door op 08-08-2014 02:00]