De experimentele opera-achtige collage Feeling Body van de Kenyaans-Amerikaanse componiste Nyokabi Kariuki begint somber met de repeterende zin: ‘Ze vragen me niet langer hoe het gaat, omdat ze het antwoord kennen dat maar niet verandert.’
‘Wees nooit snobistisch als het over muziek gaat.’ Deze wijsheid drukt hoogleraar muziekcognitie Susan Rogers haar studenten steevast op het hart. ‘Jouw muzieksmaak is evenveel waard als de mijne.
Begin juni 2022 treedt het World Doctors Orchestra op in Enschede en in Amsterdam. Het orkest bestaat uit zo’n honderd artsen van vele nationaliteiten die vier keer per jaar hun witte jas omruilen voor avondkleding tijdens een benefietconcert voor een goed doel.
Synesthesie is het verschijnsel dat de stimulering van een zintuig onwillekeurig een ervaring oproept in een ander zintuig dat zelf niet gestimuleerd wordt. De meestvoorkomende vorm is grafeem-kleursynesthesie. Hierbij worden letters en cijfers onwillekeurig en consistent met een vaste kleur waargenomen. Bij een andere, zeer tot de verbeelding sprekende vorm van synesthesie worden geluiden onwillekeurig met kleuren verbonden. Dit komt bij musici en componisten veel voor en heeft aardige anekdotes opgeleverd.
De Brits-Amerikaanse neuroloog Oliver Sacks schreef decennialang met grote kennis van zaken, een open geest en een brede blik zeer inspirerend over zijn werk als arts en onderzoeker.
De Nationale Opera begint het aanstaande muziekseizoen 2021-2022 met de mooie, veelgelaagde opera Der Zwerg (De dwerg) van de Oostenrijkse componist Alexander von Zemlinsky
Waarom zijn podcasts zo populair in een tijd waarin mensen worden overspoeld met data en alleen nog maar achter hun schermpjes zitten? Een podcast biedt echte stemmen in plaats van lettertjes, zoals muziek echte klanken biedt in plaats van gedrukte noten.
Sinds hij in 2005 als jongste deelnemer op het Arthur Rubinstein Concours in Tel Aviv sterk de aandacht trok, verliep de carrière van de Duits-Russische concertpianist Igor Levit voornamelijk crescendo. Maar corona trekt zich van beroemd-zijn niets aan. De lockdown betekende ook voor Levit gekluisterd zijn aan huis en geen optredens meer in uitverkochte concertzalen. Dat bracht Levit ook iets goeds.
De kaalslag in de muzieksector door corona is enorm. Om die reden kwam er meer dan goed nieuws uit Amsterdam toen cellist en Biënnale-directeur Maarten Mostert eind vorige maand kon meedelen dat het programma voor de Cello Biënnale 2020 voor het grootste deel kan plaatsvinden zoals dat vóór corona is bedacht.
Een lang bestaand thema in de westerse literatuur is het Faust-thema. In Doctor Faustus (1947) van Thomas Mann verkoopt de fictieve componist Adrian Leverkühn zijn ziel aan de duivel om de volmaakte compositie te schrijven.
In de meest dodelijke vier weken van de twintigste eeuw, de oktobermaand van 1918, bezweken miljoenen mannen tussen de 20 en 40 jaar aan de Spaanse griep en niet aan de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog, zoals men zou kunnen denken. Onder die mannen waren vele kunstenaars.
Een manier om naar de grote Italiaanse cineast Federico Fellini – dit jaar honderd jaar geleden geboren – te kijken is dat hij in veel van zijn films niet alleen liet zien wat vrouwen in hem opriepen, maar dat hij ook een cinematografisch beeld wilde creëren van de ideale vrouw, net zoals de beeldhouwer Pygmalion dat deed met Galatea in de Metamorfosen van Ovidius.
In de laatste periode van zijn leven worstelde Gustav Mahler (1860-1911) met talloze problemen. Kort na de dood van zijn dochtertje Putzi kwam aan het licht dat hij hartproblemen had. Ook zijn huwelijk met Alma dreigde op de klippen te lopen, zodat een wanhopige Mahler in de zomer van 1910 te rade ging bij Sigmund Freud, die op dat moment op vakantie was in Noordwijk aan Zee. Beide heren ontmoetten elkaar in Leiden, waarbij Freud de grootste angsten van de componist wist te verjagen.
De muziek van Beethoven wordt over het algemeen opgedeeld in drie stijlperioden: vroeg, midden en laat. Deze verschillende stijlen zijn het best hoorbaar in Beethovens strijkkwartetten. Edoardo Saccenti en collega’s onderzochten de strijkkwartetten om te zien of er een verband was tussen de drie stijlen en de doofheid van de grote componist. Daarbij stuitten de onderzoekers inderdaad op een verband.
Vanaf de tijd dat Beethoven er zelf mee naar buiten kwam, is er door artsen gespeculeerd over de oorzaak van zijn doofheid. Tegenwoordig denkt men dat de juiste diagnose cochleaire otosclerose is. De Amerikaanse musicoloog en Beethovenspecialist Robin Wallace stelde zichzelf een andere vraag: ‘Hoe kon Beethoven ondanks zijn doofheid op zo’n hoog niveau blijven componeren?’
Muziek heeft directe toegang tot het domein van het onderbewustzijn, schrijft de Duitse musicoloog Christoph Rueger in zijn onderhoudende, informatieve boek De muzikale huisapotheek. In winkelcentra kan muziek de kooplust stimuleren, maar muziek is ook in staat om mensen met gezondheidsklachten op de been te houden. Van dit laatste was Franz Liszt zich zeer bewust.
In 1722 en 1723 componeerde Johann Sebastian Bach het eerste boek van Das wohltemperierte Klavier, een bundeling van vierentwintig fuga’s, elk voorafgegaan door een preludium. Samen met boek 2 wordt dit werk in onze tijd algemeen beschouwd als een van de grootste exercities in contrapunt uit de Europese muziekgeschiedenis. Mozart, Beethoven, Schumann en Wagner beschouwden het al als hun muzikale bijbel.
In de spannende psychologische thriller Celle que vous croyez (‘Die je denkt dat ik ben’) maakt de 48-jarige universitair docent Franse taal- en letterkunde Claire, een ijzersterke rol van Juliette Binoche, een nepprofiel aan op Facebook waarin ze, na een scheiding en een mislukte verhouding met de 24-jarige Ludo, zich voordoet als de veel jongere vrouw Klara.
Erik Fokke (1950) studeerde economie aan de VU en geneeskunde aan de UvA. Daarnaast volgde hij een muziekopleiding aan de Schumann Akademie en schreef hij diverse boeken.
Begin 1928 kreeg Maurice Ravel van de Russische danseres Ida Rubinstein de opdracht om zes delen uit de pianosuite Iberia van Albéniz te orkestreren voor een Spaans getint ballet. Ravel accepteerde de opdracht. Het ballet kreeg de werktitel Fandango mee, maar het zou er nooit komen. Door een Amerikaanse tournee die langer duurde dan gepland, kwam Ravel in tijdnood en stelde voor de muziek zelf te componeren.
Op hun tocht door het hiernamaals in Dantes De goddelijke komedie nemen de schrijver en zijn reisgenoot Vergilius de lezer in het vijfde canto mee naar de tweede ring van de hel. Hier zweven doelloos, voor eeuwig gedoemd, de zielen rond die zich door hun lusten lieten leiden en niet door hun verstand. Het is er aardedonker en de zielen zijn er hulpeloos en zonder enig comfort, maar ook zonder verzengend vagevuur.
Van de snaarinstrumenten is de cello het meest veelzijdige instrument. Je kunt er goed een melodie op spelen, maar ook de baspartij. Van dit gegeven maakte Johann Sebastian Bach gebruik toen hij driehonderd jaar geleden de uitdaging oppakte om voor cellosolo een zestal suites te schrijven, elk opgebouwd uit zes delen en gebaseerd op oude dansritmes, zoals de allemande, de sarabande en de gigue.
In 1885 kwam Sigmund Freud naar Parijs om te gaan werken bij Jean-Martin Charcot, de vooraanstaande arts die kort daarvoor zijn academische interessegebied had verplaatst van de neurologie naar het onderzoek van de diepere oorzaken van neurosen.
In een van zijn Harvard-lezingen opperde dirigent Leonard Bernstein eind 1973 dat de trillende cellopassages in het openingsdeel van Mahlers Negende Symfonie de onregelmatige hartslag van de componist verbeelden. Cardioloog Ad Dunning twijfelde aan deze observatie en niet ten onrechte. De openingsmaten vertolken geen hartritmestoornis maar een hartgeruis.
Leyla McCalla is een Amerikaanse zangeres, songwriter en multi-instrumentaliste (cello, banjo, gitaar) met Haïtiaanse wortels. Ze zingt in het Frans, Creools en Engels. Zeven jaar geleden verhuisde ze van New York naar New Orleans. Daar trad ze op als straatmuzikante.
