Kwaliteit van leven

Op advies van Verenso sloten op 20 maart de verpleeghuizen hun deuren voor bezoekers en voor alle anderen die niet noodzakelijk waren voor de basiszorg. Een ongekend advies. Maar er was dan ook sprake van een ongekende situatie. Er was, er is, sprake van een pandemie. En Nederland was daarop, achteraf gezien, onvoldoende voor­bereid.

De verpleeghuissector had onvoldoende beschikking over persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm) en testmogelijkheden en kon in die omstandigheden bewoners, maar zeker ook het personeel onvoldoende beschermen. Daarnaast werd de sector lange tijd genegeerd als het ging om herverdeling van schaarse middelen, ondanks veelvuldig en intensief overleg. Het dringende advies van Verenso rond de bezoek­regeling was een uiterste poging om zoveel als mogelijk bewoners en medewerkers te beschermen en – net als op de ic en de rest van de gezondheidszorg – te voorkomen dat het zorg­systeem overbelast werd. Afschalen kan namelijk niet in de langdurige zorg. De mensen wonen bij ons.

Gelukkig stelt men geregeld de vraag of deze ongekende maatregel wel nodig was. Dat betekent dat er aandacht is voor de enorme consequenties van een dergelijke maatregel op de kwaliteit van leven. Contra-intuïtief als het lijkt, is het medisch-ethische aspect zeker wel mee­genomen in de overwegingen bij het advies. Net als de andere perspectieven; de bescherming van de familie en mantelzorgers zelf, het effect van bezoek op de epidemiologische spreiding als mogelijke motor van de epidemie, de consequenties op kwaliteit van leven bij hoge mortaliteit en overbelasting en ziekte van zorgmedewerkers en de risico’s die dat voor hen en hun gezinnen zou meebrengen.

Verpleeg­huizen zijn nu eenmaal echt anders dan ziekenhuizen

Nu zijn we twaalf weken verder, zijn de cijfers van nieuwe opnames en overleden personen op één hand te tellen (op de website van het RIVM dan, nog niet in de verpleeghuizen!) en weten we ons verzekerd van een comfortabele beschikbaarheid van ic-bedden. Van de verpleeghuizen is 60 procent covidvrij gebleven. Daarnaast zijn de pbm beter geregeld, is er ongelimiteerde beschikbaarheid van testen en staan de verpleeghuizen goed op de kaart bij herverdelingsvraagstukken (hoewel het nog geen vanzelf­sprekendheid is). De wereld ziet er gelukkig weer anders uit. De verpleeghuizen kunnen weer open. Uiteraard met de nodige voorzichtigheid en meebewegend op de actuele ontwikkelingen.

Hopelijk hoeft een dergelijk ongekende maat­regel in de toekomst niet meer. Maar dan moeten we ook nu de tijd nemen om te zorgen dat verpleeghuizen, de medewerkers en de kwetsbaarste ouderen de aandacht, steun, middelen en positie krijgen om kwaliteit te kunnen blijven leveren. Dat we daadwerkelijk één gezondheidszorg zijn waar schaarse middelen verdeeld worden op basis van inhoudelijke criteria en het domeinoverstijgende debat tussen professionals, en niet op basis van financieringsstroom of locatie. Dat we elkaar als artsen beter weten te vinden en ons niet terugtrekken op ons eigen domein. Dat bestuur en professionals samen blijven optrekken. En dat we erkennen dat verpleeghuizen nu eenmaal echt anders zijn dan thuis en ook anders dan het ziekenhuis. Kwaliteit van leven gaat echt hand in hand met kwaliteit van zorg en behandeling in de breedste zin van het woord. Ook, of juist, tijdens een pandemie.