‘Samenleving gebaat bij meer pessimistische blik op technische innovaties’

We moeten kritischer kijken naar innovaties in de geneeskunde; niet alleen de individuele patiënt moet erbij gebaat zijn, maar het systeem als geheel is wellicht nog belangrijker om het functioneren van onze gezondheidszorg in de toekomst te waarborgen. Dat bepleitte Jeroen Hermanides, hoogleraar anesthesiologie aan de UvA, op 12 april in zijn oratie ‘Vooruitgang voor pessimisten’.

In zijn oratie schenkt Jeroen Hermanides aandacht aan zowel de visie van de pessimist als van de ‘techno-optimist’. Volgens hem zou de samenleving gebaat zijn bij een meer pessimistische kijk op onze definitie van vooruitgang. Er is behoefte aan een ‘ecologisch paradigma’ in de onderzoekswereld. De kosten-batenanalyse moet de impact op het systeem centraal stellen en zo onzinnig onderzoek verminderen. Op dit moment is de drempel voor implementatie van nieuwe techniek nog relatief laag; er wordt met name gekeken naar de toegevoegde waarde voor de zorg van de individuele patiënt en onvoldoende naar de kosteneffectiviteit, impact op de zorg voor andere patiënten en de ecologische voetafdruk.

Vooruitgang

Waar eerder de mogelijkheden van technische innovatie oneindig leken en de gemiddelde levensverwachting steeds verder toenam, heeft hier de laatste jaren een omslag in plaatsgevonden. De wet van de verminderde meeropbrengst is ingetreden: het kost de samenleving steeds meer om relatief kleine vooruitgangen te boeken. In de westerse wereld stagneert de stijging van de levensverwachting, mensen leven steeds minder jaren in goede gezondheid en de zorgkosten nemen onverminderd toe. Wat Jeroen Hermanides betreft, moeten we vooruitgang herdefiniëren als het toegankelijk maken en houden van de zorg. Enerzijds moeten schaarse middelen efficiënt worden ingezet en zullen bestaande innovaties met onvoldoende bewijs of effectiviteit ‘gedenoveerd’ moeten worden. Anderzijds moeten we vanuit een ecologisch oogpunt nog kritischer zijn op de impact van nieuwe onderzoeksvoorstellen op het gehele systeem.

Motivatie

Zijn oratie besluit hij met een korte toelichting van de onderwerpen waar hij zich met een onderzoeksgroep op zal focussen de komende jaren. Binnen de anesthesiologie en op de operatiekamer zal hij zich onder meer richten op de motivatie achter de drang om te handelen en de impact van innovaties op het zorgsysteem.