De Geneeskundestudent

Terwijl ik deze column schrijf, komt mijn laatste coschap – klinische geriatrie, een aanrader! – bijna ten einde. Weg uit ‘de speeltuin’, waar ik, in de ietwat vileine woorden van een reagerend specialist onder een LinkedIn-berichtje van een tijdje terug, kosteloos mocht ‘glijden, schommelen en wipwappen.’

Oef, de pijn op je borst wordt steeds beklemmender. Je kijkt op de klok die links naast je bed op het nachtkastje staat, 03:32. Met elke minuut wordt de olifant op je borst zwaarder, het zweet staat op je voorhoofd, je merkt dat je steeds sneller gaat ademen en de paniek begint toe te slaan. Dit houd je niet vol tot de afspraak die je morgenochtend bij de huisarts hebt en je besluit toch maar 112 te bellen.

Ik ben geneeskunde gaan studeren voor de verhalen. Niet mijn eigen sterke verhalen, maar de verhalen van patiënten. Het gaat om de kwetsbaarheid van anderen, de intieme, geheime, schaamtevolle of blije vertellingen van de mens tegenover je – en het vertrouwen dat je krijgt als arts. Ik hou van succesverhalen, zakelijke verslagen, vieze verhalen, maar ook van klein menselijk leed. En elk verhaal is groter dan wat mij binnen het tijdsbestek van een consult verteld kan worden. De laatste jaren, tijdens de coschappen, heb ik een inkijk gekregen in het leven van anderen. Niet alle verhalen zijn me bewust bijgebleven, maar ze vormen samen wel mijn bagage als aankomend arts.

Dit jaar reiken de KNMG en De Geneeskundestudent voor de tweede keer de KNMG Studentenprijs uit. We zijn op zoek naar studenten die een onderscheidende activiteit zijn gestart om de volksgezondheid vooruit te helpen. Niet de hoogste cijfers, maar iets extra doen voor de samenleving is wat bij deze prijs telt.

‘Nu hittegolven toenemen, sterven er in de zomer meer ouderen. Door de slechte luchtkwaliteit – 99 procent van de wereld zit boven het aanvaard­bare niveau dat de Wereldgezondheidsorganisatie hanteert – nemen ziekten als longkanker, cardiovasculaire aandoeningen en nadelige zwangerschapsuitkomsten toe. En doordat door klimaat gunstigere gebieden voor pathogenen toenemen , zien we meer infectieziekten als dengue en malaria in Europa, net als teken met de ziekte van Lyme’, somt Loraine Reichwein op.

Enkele maanden geleden werd ik opgebeld door een arts in opleiding. ‘Ik maak me heel veel zorgen om de diversiteit van jonge dokters’, zei hij. Hij bedoelde dat de groep van jonge artsen maar weinig verschillen vertoont, bijvoorbeeld op het gebied van culturele en ­sociaaleconomische achtergrond, levensbeschouwing, sekse, gender, seksuele voorkeur of andere kenmerken.

Ben je achterlijk of ben je gewoon een dom blondje dat alleen schaapachtig uit haar ogen kan kijken? Met je domme dildo waterfles.’ Bijna elke coassistent kan wel een verhaal vertellen over ongewenst gedrag binnen het ziekenhuis.

Misschien heb ik tijdens mijn vorige columns de indruk gewekt dat ik de studie geneeskunde niet altijd even leuk vind. En wellicht verwachten mensen ook wel van mij dat ik kritisch ben, in mijn rol als belangenbehartiger. Van leuke dingen gaat nou eenmaal minder de noodzaak tot verandering uit. Toch wil ik hier graag het tegendeel benadrukken, want dat geschetste negatieve beeld is zeker niet zo zwart-wit. Geneeskunde is net een rondje hardlopen: ook al heb ik er echt niet altijd zin in, ik ben op het eind van de dag toch erg blij als ik gegaan ben.

We worden ouder, er zijn steeds meer mensen met chronische ziekten, de zorgkosten nemen toe en de vraag naar zorgverleners stijgt explosief. In de zorg verschuift de nadruk van ziekte naar gezondheid, functioneren en meedoen in de maatschappij – niet alleen lichamelijk, maar ook psychosociaal. Preventie en leefstijl worden steeds belangrijker. Daarmee verschuift zorg van het ziekenhuis naar daarbuiten.

Laatst, toen een familielid weer eens vroeg wat ik nou eigenlijk wilde worden, dacht ik terug aan zes jaar geleden, toen diezelfde vraag gesteld werd tijdens mijn eerste uren in de collegebanken. Van de honderden eerstejaars reageerde slechts een enkeling bevestigend op de vraag wie er huisarts wilde worden. Hele studiegroepen aan handen gingen omhoog bij specialisaties als neurochirurg en cardiothoracaal chirurg. Over de sociale geneeskunde werd natuurlijk niet gesproken.

‘Dat doen we altijd al zo’ ‘Toen ik nog in opleiding was...’ ‘Vroeger kreeg niemand een burn-out’ Voor veel coassistenten en jonge artsen zullen dit herkenbare uitspraken zijn. Ze zijn veelal afkomstig van (oudere) specialisten en opleiders en worden regelmatig gebruikt in discussies over werk-privébalans, opleidingen of een veilige werkomgeving. Verschillende generaties hebben verschillende meningen over deze onderwerpen, wat soms voor spanning kan zorgen op de werkvloer. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor deze generatiediversiteit.

Coschap is een feestje, maar je moet zelf de slingers ophangen. En de uitnodigingen versturen. Dat op dat feestje vervolgens niemand komt, vind ik trouwens niet echt een probleem: de masterstudent geneeskunde heeft namelijk überhaupt geen tijd meer voor feestjes.

De eindbeoordeling is voor iedere coassistent een spannend moment. Achteraf blijkt deze onzekerheid vaak onnodig. De beoordelaar kruist overal ‘op niveau’ aan, zegt dat je een prima coassistent was en stuurt je weer op weg. Yes, geslaagd! Maar hoe nu verder? Wat kun je verbeteren voordat je écht alleen bij een patiënt staat? Investeren in een uitgebreide en eerlijke beoordeling is goud waard voor de zorg van de toekomst, vindt De Geneeskundestudent.

Niemand weet, niemand weet, hoe de coassistent heet. Verder durf ik de vergelijking tussen de studie geneeskunde en een sprookje niet te trekken. Hoe mythisch de studie in de gedachten van menig middel­bare scholier is, zo zwaar blijkt de studie uiteindelijk te zijn. En dan bedoel ik niet alleen de studielast.

Als je het structureel overwerken van aniossen, aiossen en medisch specialisten wilt aanpakken, moet je beginnen met de overuren die worden gemaakt in de coschappen, stellen Nynke Nubé en Rowen de Jong, bestuursleden bij De Geneeskundestudent.