Tweekindpolitiek

Waar in China tussen 1979 en 2015 de eenkindpolitiek hoogtij vierde, in het kader van de geboortebeperking, viel mij tijdens mijn coschap gynaecologie/obstetrie in India op dat er een ware ‘tweekindpolitiek’ heerste. Waar ik – wellicht naïef – grote gezinnen verwachtte, werd er juist actief gecounseld vanuit de artsen om het bij twee kinderen te laten.

Ook hingen overal posters waarop vanuit de overheid het krijgen van slechts twee kinderen gepropageerd werd. Dit om de immense bevolking van India, dat nu 1,25 miljard mensen telt, in ieder geval niet nog verder te doen toenemen.

Wat ik interessant vond aan dit fenomeen, is de vraag in hoeverre je als arts mag/moet meewerken met dit soort propaganda. In Nederland zou men meteen de individuele keuzevrijheid verdedigen. Niet dat er in India consequenties aan verbonden zijn als je 'te veel' kinderen hebt (i.t.t. China). Waar ligt de grens tussen adviseren en mensen iets opleggen? Ook zonder dat er duidelijke consequenties aan zijn verbonden, wordt het inmiddels door het merendeel van de Indiase bevolking als 'old-fashioned' beschouwd om meer dan twee kinderen te hebben. Toch is er in het algemeen niet veel van terechtgekomen, aangezien in grote delen van India – onder meer door analfabetisme – paren nog altijd meer dan twee kinderen krijgen. Wat mij echter opviel, is de houding van artsen: zij deden echt aan actieve counseling voor volledige sterilisatie van de vrouw (tubectomie), in plaats van álle opties doorspreken met patiënte (en diens partner) – conform het informed consent, dat ons met de paplepel is ingegoten.

Überhaupt is het interessant dat echtparen geadviseerd wordt een tubectomie te ondergaan, aangezien deze ingreep meer risico’s kent dan de vasectomie (sterilisatieoperatie bij mannen). Zo ligt volgens de NVOG in Nederland het aantal paren dat gekozen heeft voor vasectomie als anticonceptie op 11 procent. Wereldwijd is tubectomie de meest toegepaste vorm van anticonceptie, met India en China als absolute koplopers. Het grootste gedeelte hiervan wordt abdominaal uitgevoerd, waarvan ongeveer de helft tijdens een keizersnede. Zo heb ik er tientallen gezien in die acht weken dat ik in India werkzaam was. In Nederland laten zich ongeveer tienduizend vrouwen steriliseren per jaar, tegenover dertigduizend mannen. The New York Times meldde dat in 2002-2003 in India wel circa 115.000 vasectomieën plaatsvonden en 4,6 miljoen(!) tubetomieën. In vrijwel alle landen laten echter meer vrouwen dan mannen zich steriliseren, iets waar ik tot deze stage nooit zo bij stil heb gestaan: dat Nederland hier zo vooruitstrevend en geëmancipeerd in is. Een mooi voorbeeld van hoe ik met mijn ‘bril’, vanuit mijn referentiekader keek naar de dagelijkse klinische praktijk in India.

Een gepast beleid gericht op geboortebeperking in India is er vandaag de dag nog altijd niet. Feit blijft dat het een groot probleem is. Ik zit er nog steeds mee in mijn maag wat de rol van de arts moet zijn: het voelt (en is) immers zo onomkeerbaar een jonge vrouw te steriliseren. Als gezondheidsbevorderaar valt er wat voor te zeggen, en alle mensen (ook artsen) zijn onderworpen aan de wet, maar op individueel niveau vind ik deze eenzijdige counseling moeilijk te verkroppen. Staat dit niet op gespannen voet met de eed die elke arts heeft afgelegd? (…) Ik ben niet bij politieke machte om dit te veranderen, maar hopelijk wel later, als ik zelf (hopelijk) gynaecologe zal zijn: zo zal ik nooit vergeten dat mijn eerste tubectomie er een was bij een 28-jarige vrouw, vijf dagen na de bevalling van haar tweede kind, in India.