Aanklacht tegen dodende artsen

Bij Niek, partner van journalist Gerbert van Loenen (1964), wordt in 1996 een hersentumor verwijderd. De operatie slaagt, maar de prijs is hoog: Niek blijkt na afloop lichamelijk en geestelijk gehandicapt, zozeer dat een goede vriend zich hardop afvraagt of hij tijdens die operatie ‘niet beter dood had kunnen gaan’.

De opmerking laat Van Loenen niet los. Komt die voort uit de euthanasiewetgeving? Als mensen mogen beslissen dat zij zelf dood willen, gaan ze dat dan ook voor anderen doen? Hij besluit tot een gedegen studie van de geschiedenis en de praktijk van het medisch handelen rond het levenseinde, die ruim tien jaar later klaar is onder de titel: Hij had beter dood kunnen zijn. Zijn conclusie is duidelijk: ja, we bevinden ons op een hellend vlak.

Anders dan men vaak denkt, zegt Van Loenen, is levensbeëindiging op verzoek geen kwestie van zelfbeschikking maar van medelijden: de arts beoordeelt of de vragende patiënt invoelbaar duurzaam en ondraaglijk lijdt. Een kleine stap verder is dat de arts het leven beëindigt van mensen die zelf niet of niet meer om de dood kunnen vragen.

En die stap is allang gezet, met alle gevolgen van dien: ‘Levensbeëindiging of het afzien van behandeling bij ernstig gehandicapte of zieke baby’s, kinderen en volwassenen, euthanasie bij demente bejaarden en hulp bij zelfdoding bij psychiatrische patiënten hebben onherroepelijk hun weerslag op de relatie van mensen met ernstige aandoeningen die wel blijven leven (sic!) en hun verzorgers.’

Dat Van Loenen boos is op mensen die zijn partner liever dood zagen, is begrijpelijk. Maar die woede klinkt te zeer in zijn betoog door. Niet alleen is de koppeling tussen zijn eigen ervaring en het levensbeëindigend handelen van artsen discutabel, zijn verhaal gaat vooral over de ‘strijd’ tussen spraakmakende voor- en tegenstanders. De dilemma’s van de anonieme arts blijven grotendeels buiten beeld. Helaas. JV

Naar aanleiding van het verschijnen van ‘Hij had beter dood kunnen zijn’ zal op 12 december in de Balie (Amsterdam) een debat worden gehouden over het oordelen over andermans leven. Naast Gerbert van Loenen zullen neonatoloog Eduard Verhagen, ethicus Erwin Kompanje en gezondheidsjurist Martin Buijsen aan het debat deelnemen dat wordt voorgezeten door journalist Cisca Dresselhuys (www.debalie.nl).