Bij de VU zijn straks geen coassistenten ‘met lof’ meer

Programmatisch toetsen

De afschaffing van cum laude in de master geneeskunde gebeurt in het verlengde van het onderwijsconcept ‘programmatisch toetsen’, dat de VU sinds 2021 hanteert. Steeds meer opleidingen in het hoger onderwijs voeren het programmatisch toetsen in. Hierbij ligt de focus veel meer op feedback geven op de verschillende competenties die de student moet ontwikkelen. Christa Boer, vicedecaan onderwijs aan de VU, hoopt ‘dat de studenten veel meer nadruk gaan leggen op wat ze nog niet goed kunnen in plaats van wat ze al wél kunnen. Het idee is dat dit minder stress gaat geven, omdat ze meer bezig kunnen zijn met hun eigen ontwikkeling dan met het halen van hoge cijfers’. Daarnaast wil ze benadrukken dat vooral de studenten voor de afschaffing waren.

‘Het geeft mij wel lucht dat ik straks niet bezig hoef te zijn met cum laude’

Julia van den Oever, bestuurslid van De Geneeskundestudent, begrijpt de overwegingen van de VU. ‘Tegelijkertijd zijn er veel meer zaken die bijdragen aan die competitiedrang onder geneeskundestudenten, dat zal door dit besluit niet erg veranderen.’ Over cum laude heeft De Geneeskundestudent vorig jaar een notitie uitgebracht waarin de voor- en nadelen van de afschaffing op een rij zijn gezet. ‘We nemen in die notitie bewust geen standpunt in, omdat onze achterban er gemengd over denkt.’

Zesjescultuur

Uit twee gesprekken met geneeskundestudenten aan de VU blijkt ook dat zij geen uitge­sproken mening hebben over het besluit. Full Mocking (23 jaar) zit nog in zijn derde jaar en dit betekent dat hij dus onder het nieuwe systeem zal vallen. ‘Iedereen weet dat geneeskunde een behoorlijk competitief sfeertje heeft. Zelf ben ik daar erg op tegen en probeer daar niet aan mee te doen. Tegelijkertijd geeft het mij wel lucht dat ik straks niet bezig hoef te zijn met cum laude.’ Hafsa Ahajan (24 jaar) loopt coschappen bij de VU en maakt nog kans op het behalen van cum laude. Zij vindt vooral dat dit besluit het systeem eerlijker kan maken. ‘In de bachelor draait het vooral om kennis en is het geven van een cijfer vaak een goede afspiegeling. Maar in de coschappen kan het krijgen van een cijfer soms ook best willekeurig zijn, of je een 7 of een 8 krijgt. Het kan bijvoorbeeld erg wisselen hoe vaak de begeleider jou gezien heeft.’

Beide studenten hebben ook een aantal bedenkingen bij het besluit. ‘Het risico bestaat dat er een zesjescultuur ontstaat’, zegt Full. Ook Hafsa benoemt dit. ‘Studenten worden misschien wat lakser omdat ze alleen maar een voldoende hoeven halen.’ Bovendien zal het voor diegenen die graag een bepaalde opleidingsplek willen de stress niet verlagen. ‘Zij gaan bepaalde bijbaantjes doen, meeschrijven aan een artikel, of andere dingen naast de studie doen, om zich te blijven onderscheiden’, aldus Hafsa.

Uit recent onderzoek, uitgevoerd door coassistent Julian de Rover, blijkt inderdaad dat studenten er eigenlijk geen rekening mee houden dat cum laude belangrijk is om in aanmerking te komen voor een vervolg­opleiding. Gepromoveerd zijn, werkervaring hebben in het vakgebied en eventuele nevenactiviteiten zijn dan belangrijker.

Moedige stap

Hoogleraar onderwijskunde Cees van der Vleuten aan de Universiteit Maastricht geeft ook aan dat ‘het (nog) niet wetenschappelijk bewezen is dat het afschaffen van cum laude minder stress geeft bij studenten of op andere manieren beter is’. Wel vindt hij het een moedige stap van de VU, ‘omdat zij breken met een lange traditie’. Het onderwijsconcept van programmatisch toetsen is wel middels onderzoek vastgesteld als een zeer effectieve methode. Van der Vleuten is er voorstander van dat iedere faculteit geneeskunde het programmatisch toetsen invoert, want op basis van alle recente inzichten in de onderwijskunde is dit de beste toetsvorm.

Andere faculteiten

Het lijkt er niet op dat veel andere faculteiten op korte termijn de VU zullen volgen in de afschaf van de cum laude. In Leiden is het geen onderwerp van gesprek. Maastricht, Nijmegen, Groningen en de UvA hebben programmatisch toetsen in de master, maar willen uitzonderlijk presterende studenten blijven waarderen door cum laudes te geven. Alleen het Erasmus MC lijkt op korte termijn het besluit van de VU na te volgen. Opleidingscoördinator Fop van Kooten van het Erasmus MC vind het een ‘goede stap’ van de VU. ‘In 2023 hopen wij ook het programmatisch toetsen in te voeren en de cum laude af te schaffen.’ Van Kooten geeft, net als De Geneeskundestudent, ook aan dat de afschaffing van cijfers zeker niet direct zal leiden tot minder stress en burn-out bij studenten. ‘Daar hangt namelijk een ander probleem aan vast. Namelijk dat 80 procent bij aanvang van de studie aangeeft in een ziekenhuis te willen gaan werken, terwijl slechts 25 procent hierin uiteindelijk een baan zal vinden. Er moet dus veel meer aandacht komen voor ook al die andere vakken buiten het ziekenhuis.’

De VU zal de afschaf van de cum laude zelf nauwlettend gaan vervolgen en evalueren. De studenten, andere faculteiten en onderwijsexperts zijn benieuwd naar de uitkomsten.