Psychiatrie

Achter mij valt de deur met een klap in het slot. De wachtkamer van de poli Psychiatrie is een afgesloten ruimte. Waarom? Niet omdat hier allemaal onberekenbare patiënten loslopen. Nee: schaamte, stigmatisering en onbegrip.

Voor weinig mensen is langsgaan bij een dokter een plezierbezoekje. Maar met een psychiatrie-afspraak loopt vrijwel niemand te koop. Vaak heeft het al een hele poos geduurd voor de afspraak er überhaupt kwam. ‘Ik ben toch niet gek, dokter?’ luidt het geschokte antwoord als de huisdokter voorzichtig het onderwerp psychiatrie aankaart.

Tuurlijk, er zitten patiënten tussen die hun reis naar de maan al gepland hebben of die denken dat Donald Trump hun buurman is. Patiënten die in het holst van de nacht hun knuffels alfabetisch rangschikken in bed (guilty!) of die er te pas en te onpas hardop scheldwoorden uitgooien. Maar dat psychiatrie – net als een verkoudheid – in werkelijkheid iedereen kan treffen, willen veel mensen nauwelijks geloven. Terwijl de Oude Grieken duizenden jaren geleden toch al zeiden dat lichaam en geest onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. En datzelfde lichaam behandelen we naar hartenlust: we knutselen er lustig op los, zelfs op gebied van cosmetische chirurgie. Maar de behandeling van de geest proppen we in een hoek van het ziekenhuis, veilig achter gesloten deuren. Het liefst zwijgen we ons een ongeluk over onze geestelijke ongemakken. Alsof we ons ervoor schamen dat er ook wel eens iets mis is met de geest. En dat terwijl wij in een maatschappij leven die 24/7 overuren draait en heel wat van ons verwacht. Is het dan gek dat onze geest soms overbelast, depressief, angstig, dwangmatig of in paniek is?

Ik denk van niet. Kwestie van op de rem trappen, onder ogen zien dat er een probleem is en behandelen: net als je met een lichamelijk probleem zou doen. De psychiaters zeggen het tegen vrijwel iedere patiënt: ‘Het is juist goed dat u gekomen bent, u zou uzelf tekort doen!’ En zo is het maar net.

Van mijn eigen dwangmatige knuffel-op-een-rij-obsessie ben ik inmiddels af. Ik kreeg er in de loop der jaren een Otrivin-neusdruppelverslaving en een lichte paniekstoornis voor terug (vooral als ik naar de nullen achter mijn studieschuld kijk). Hoe dan ook hielp een coschap psychiatrie mij van de vastgeroeste vooroordelen af.

Een op de vijf Nederlanders krijgt te maken met een psychische ziekte. Psychiatrie is niet voor patiënten met een ‘steekje los’. Psychiatrie is voor doodnormale mensen die in plaats van migraine of buikpijn een aandoening van de geest kregen. Moeten die achter een gesloten deur van het ziekenhuis wachten op een dokter omdat ze bang zijn bekenden tegen te komen? Ik hoop dat zij nog net zo welkom zijn op de koffie bij hun buren als ze wel herkend zouden worden. Sterker nog: meer openheid zou welkom zijn wat mij betreft. Misschien heeft deze patiëntengroep de koffie met kletspraat wel harder nodig dan wie dan ook.