‘Maatschappelijke betrokkenheid hoort bij elk artsenberoep’

‘Dit noem ik een obeso­gene omgeving’, zegt jeugdarts Vionne van der Borden. ‘Je wordt continu verleid om ongezonde keuzes te maken. Maar op veel ziekenhuis­terreinen is roken niet meer toegestaan en het restaurantaanbod is veel gezonder geworden. Dat is veranderd doordat artsen zich uitspraken.’

Preventiebeleid

Zelf merkte Van der Borden (34) al tijdens haar opleiding dat haar hart ligt bij preventie en beleid. ‘Ik wilde graag vooraan in de zorglijn staan en ziekte voorkomen. Op verschillende niveaus: zowel voor de individuele patiënt als voor groepen mensen of zelfs de hele bevolking. Zo werk ik één dag per week als jeugdarts bij de GGD Zaanstreek-Waterland in de spreekkamer. Daar hoor ik op microniveau wat er speelt. Daarnaast kijk ik in het regionaal netwerk naar trends in de wijk of regio en proberen we daar met beleid op in te grijpen. Sinds kort doe ik dat ook op landelijk niveau: bij de KNMG denk ik mee over het preventiebeleid.’

‘Je hebt dus ook een verantwoordelijkheid naar de samenleving als geheel’

Oproep aan de minister

Of ze een voorbeeld heeft van hoe een signaal in de spreekkamer leidt tot landelijke actie? ‘Armoede heeft een grote invloed op gezondheid en leidt ook tot grote verschillen in gezondheid. Bij de KNMG zetten we erop in om de kans op een zo gezond mogelijk leven te vergroten. Pas geleden hebben we een oproep gedaan aan de minister van armoedebeleid en de staatssecretaris van volksgezondheid om de bestaanszekerheid van mensen te verbeteren. Mensen die leven met geldzorgen, schulden of armoede hebben vaker chronische stress, een ongezonde leefstijl of chronische ziekten zoals diabetes en hart- en vaatziekten, met als gevolg dat zij eerder komen te overlijden.’

Elke arts

Maar maatschappelijke betrokkenheid is niet alleen het domein van politici, beleids­makers of artsen M+G. ‘Het is de taak van élke arts’, legt Van der Borden uit: ‘De KNMG-Gedrags­code heeft in vijftien kernregels vastgelegd waar artsen voor staan en wat patiënten en maatschappij van artsen mogen verwachten. Kernregel 13 luidt: Als arts ben je maatschappelijk betrokken. Je erkent en signaleert de invloed van maatschappelijke factoren op gezondheid en welzijn. Zo draag je bij aan het verbeteren van de volksgezondheid. Je hebt dus een verantwoordelijkheid naar je patiënt, maar ook naar de samen­leving als geheel.’

Bittere noodzaak

Overigens is streven naar gezondheid en welzijn op collectief niveau niet alleen een mooi ideaal, maar ook gewoon bittere noodzaak, vertelt Van der Borden. ‘Op deze manier doorgaan met ons zorggebruik kan niet. Het systeem en de samenleving moeten veranderen, met meer aandacht voor preventie en minder symptoombestrijding; we moeten problemen bij de kern aanpakken. Ook wij kunnen ons steentje bijdragen: bespreken wat ons opvalt, bijvoorbeeld met medestudenten of je opleider. Zoals te zien is aan de inspirerende voorbeelden op deze pagina’s, spreken artsen zich uit over allerlei onderwerpen en kun je met kleine acties veel bereiken!’

‘Verandering begint met vragen stellen’

Gebruik je frisse blik

Toch kan het lastig of spannend zijn om je stem te laten horen. Niet iedereen durft zich uit te spreken of stevige acties te ondernemen. Heeft Vionne van der Borden nog tips over hoe je kunt beginnen? ‘Maak gebruik van de frisse blik die je hebt als coassistent of anios. Als je denkt: ben ik nou de enige die dit opvalt, vraag dan eens aan collega’s wat zij ervan vinden. En kijk ook eens welke initiatieven er op regionaal of landelijk niveau al zijn: vaak kun je ergens bij aansluiten. Maar het belangrijkste is: blijf om je heen kijken en je verwonderen. Doen we iets omdat het bijdraagt aan gezondheid of omdat we het altijd zo deden? Verandering begint met vragen stellen.’