Geluidsopname consult dient steeds vaker als bewijs bij tuchtzaken
2 reacties
Het percentage tuchtzaken waarbij een (stiekeme) geluidsopname van een consult met een BIG-geregistreerde zorgverlener als bewijs wordt ingediend, stijgt gestaag. Vooral de afgelopen twee jaar springen eruit. Desalniettemin gaat het om een klein aantal vergeleken met het totaalaantal uitspraken.
Onlangs haalde het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (RTG) Zwolle de BIG-registratie van een huisarts door. Een belangrijk bewijsstuk in deze zaak was een geluidsopname van het consult die de patiënte had gemaakt. Hieruit blijkt dat de huisarts tegen haar tekeergaat. Bij de zwaarte van deze maatregel speelt overigens ook mee dat de huisarts in het verleden al een berisping en tijdelijke schorsing kreeg opgelegd vanwege soortelijke klachten.
Gestage stijging
Medisch Contact dook in de gezondheidszorgtuchtuitspraken die gepubliceerd zijn op de website tuchtrecht.overheid.nl om te achterhalen hoe vaak geluidsopnamen, of transcripties daarvan, in tuchtzaken als bewijsstuk worden gebruikt. In 2010 wordt voor het eerst melding gemaakt van ‘opgenomen gesprekken’. Toespitsend op alleen RTG-uitspraken, ging het in dat jaar om ten minste vier uitspraken. Ter vergelijking: in de afgelopen twee jaar waren dat er minstens twintig. In de tussenliggende jaren is een gestage stijging zichtbaar.
Maatregelen
Afgezet tegen het totaalaantal gepubliceerde RTG-uitspraken per jaar gaat het gemiddeld genomen om een verdrievoudiging. Hierbij is de periode 2010 tot en met 2013 vergeleken met de periode 2020 tot en met 2023.
Er is niet inhoudelijk beoordeeld of de opname doorslaggevend was of een belangrijke rol speelde bij het al dan niet gegrond verklaren van de klacht en de eventuele maatregel. Ruim de helft van de klachten was gegrond. Hiervan werd bij minder dan de helft een waarschuwing opgelegd en bij een derde een berisping – zwaardere maatregelen werden ook opgelegd, maar die aantallen zijn klein. Dat komt overeen met wat gebruikelijk is.
Stiekem
Een patiënt mag een gesprek met een zorgverlener opnemen. De overheid schrijft hierover op haar website: vooraf toestemming vragen ‘is niet verplicht, maar wel zo fatsoenlijk’. Maar de opname vervolgens ‘aan anderen laten horen of openbaar maken’ dat ‘kan alleen als uw arts daarvoor toestemming geeft’. Toch zijn er uitspraken waarin een tuchtcollege een stiekeme geluidsopname als bewijsstuk accepteert, zelfs als de beklaagde zorgverlener hiertegen bezwaar maakt. Een woordvoerder van het tuchtcollege laat desgevraagd weten dat ‘tuchtcolleges geluidsopnames als bewijsmateriaal in een zaak beschouwen. Geen van de partijen kan aangeven dat een geluidsopname niet mag worden gebruikt in de onderbouwing’.
Of een opname wordt meegenomen in een beslissing ‘is heel casuïstisch en afhankelijk van de feiten en/of omstandigheden in de zaak’.
Verantwoording
Op de website tuchtrecht.overheid.nl zijn alle uitspraken van tuchtcolleges voor de gezondheidszorg vanaf januari 2010 terug te vinden. In deze uitspraken heeft Medisch Contact gezocht op de zoektermen: ‘geluidsopname’, ‘bandopname’, ‘audio’, ‘transcriptie’, ‘gespreksopname’ en ‘recorder’. Op deze website kan alleen op één zoekterm per keer gezocht worden. Daarom is ook gebruikgemaakt van geavanceerd zoeken via Google. Hiermee kan toch gezocht worden via zoektermcombinaties op de website tuchtrech.overheid.nl, zoals ‘schriftelijke verslag’, ‘opname van het gesprek’, of ‘opgenomen gesprek’ in combinatie met bijvoorbeeld USB, cd-rom of dvd. ‘Gesprek’ is in deze zinnen ook vervangen door ‘consult’ of ‘spreekuur’. Desalniettemin is het mogelijk dat hiermee relevante uitspraken zijn gemist.
Met deze zoekstrategie kwamen ten minste 260 uitspraken naar voren in een periode van 2010 tot en met 2023. Om dubbelingen te voorkomen zijn de uitspraken van het CTG vervolgens geëxcludeerd. Soms dient een klager meerdere klachten in tegen verschillende zorgverleners. In deze pragmatische analyse is ervoor gekozen om naar het aantal uitspraken te kijken en niet naar het aantal klagers.
Vervolgens is er een grove inhoudelijke check gedaan om te beoordelen of het aannemelijk is dat de geluidsopname(n) of geluidsfragment(en), of transcripties hiervan, door het tuchtcollege beluisterd of gelezen zijn en als bewijsstuk zijn meegewogen bij de beoordeling. Alleen die uitspraken zijn geïncludeerd. Dat resulteerde in 127 inclusies. In de overgrote meerderheid gaat het om (stiekeme) opnames van gesprek(ken) tussen klager en verweerder en ingediend door klager. Daar zitten zijn minstens 18 standaard opgenomen telefoongesprekken tussen de klager en een medewerker van de huisartsenpost tussen. Uitspraken die niet zijn meegeteld zijn bijvoorbeeld opnames die stiekem door de zorgverlener zijn gemaakt of gesprekken tussen klager en anderen dan een zorgverlener. Bij 27 was het onduidelijk of het college de opname of transcriptie ervan heeft beluisterd/gelezen.
Voor het bereken van de percentages is gekeken hoeveel RTG-uitspraken per jaar op tuchtrecht.overheid.nl verschenen (op basis van de publicatiedatum) met betrekking tot het domein ‘gezondheidszorg’. Hier zitten ook andersoortige uitspraken bij, zoals herstelbeslissingen en wrakingsverzoeken.
B.C. Michel
Revalidatiearts, Amsterdam
Hoe bewijzend is een geluidsopname eigenlijk in een tijd waarin AI iemands stem kan klonen? Best griezelig.
P.J. Mitra
arts en jurist, onafhankelijk medisch adviseur ArtsTotaal, Schaijk
En dan zijn we met zijn allen nog zo verbaasd dat ook de geneeskunde steeds defensiever wordt en meer mensen uit de zorg stappen. Dat het (evident) mag, wil niet zeggen dat het moet, laat staan heimelijk in een relatie binnen welke vertrouwen het uit...gangspunt is. Het derogeert ook het belang van dossiervoering en wat daarover al in de jurisprudentie is vastgesteld (zowel ten voordele als ten nadele van de auteur c.q. patiënt).