Leren gaat van au

Basisarts word je niet zomaar. Om alle kennis en vaardigheden onder de knie te krijgen, ben je minimaal zes jaar aan het studeren. Arts in Spe helpt je graag een eindje op de goede weg. Tip: ‘Neem elke dag een uur vakantie’

.

Kennis krijg je niet zonder inspanning; leren moet je. En dat gaat vaak van au. Studieadviseur Henk Gierveld van de faculteit geneeskunde in Groningen ziet veel studenten in dezelfde kuil vallen. ‘Ze willen zo snel en goedkoop mogelijk de toetsen halen. Dat proberen ze door vlak voor de toets op turbostand dag en nacht te studeren totdat het schuim op hun mond staat.’ Daarna doen ze twee weken niks totdat de volgende toets zich aandient. ‘Een teleurstellende vorm van studeren’, weet de studieadviseur. ‘Je bent altijd ofwel aan het bijkomen ofwel keihard aan het werk.’

Bovendien: al scoor je zo af en toe een zesje, de kennis verdwijnt daarna weer als sneeuw voor de zon. En dat werkt door in de rest van je studie, weet Miriam Ankersmit die dagelijks studenten en co-assistenten bij de afdeling Heelkunde van het Universitair Medisch Centrum in Nijmegen begeleidt. Zij ziet de verschillen tussen de studenten die leerden om de stof te begrijpen en studenten die leerden om een voldoende te halen voor een blok. ‘Als je hapsnap studeert, kom je tijdens de co-schappen in de problemen. Je hebt veel minder onthouden dan van belang is’, aldus Ankersmit die arts en onderwijscoördinator is. ‘Welk ziektebeeld is dat? Hoe pak je die kwaal aan? Als het niet goed in je hoofd zit, mis je essentiële basiskennis.’

Sneller en effectiever

Goed studeren dus, maar hoe dat je dat eigenlijk? Braintrainer Jan-Willem van den Brandhof verdient er al vijftien jaar zijn brood mee. Hij leert mensen sneller te leren en effectiever informatie te verwerken. ‘Als je iets wilt leren, zijn drie dingen van belang’, steekt hij van wal. Allereerst: je motivatie. ‘Heb je einddoel voor ogen. Doe dat waar je hart ligt, dat vergemakkelijkt het leren.’

Daarnaast is het essentieel om tussen het studeren door te ontspannen. ‘Als je studeert, prikkel je de hersens voortdurend. Breng je brein regelmatig tot rust om overbelasting te voorkomen. Ik zeg altijd: neem elke dag een uur vakantie. Ga sporten of mediteren. Of nog beter: een combinatie van die twee.’

Ten derde adviseert hij iedereen die wat wil leren snelleertechnieken toe te passen. ‘Het is bizar dat je dat in het onderwijs niet leert’, zegt Van den Brandhof. Zonder de juiste leertechnieken verwatert binnenkomende informatie vliegensvlug. ‘Aan het einde van de negentiende eeuw ontdekte de Duitse psycholoog Ebbinghaus dat mensen 80 procent van nieuw opgedane kennis binnen 24 uur zijn vergeten.’

Is het dan wel zinvol om naar college te gaan? ‘Ja, want je moet toch ergens beginnen.’ Om het rendement van je studie te verhogen, is het handig eerst te leren hoe je moet leren. De essentie ervan is dat de stof in je langetermijngeheugen belandt. De clou: herhalen. Van den Brandhof zegt altijd: ‘Herhalen is de moeder van het leren en mindmapping de vader.’ Om met het eerste te beginnen: herhaal de stof een keer of vier. Bij voorkeur na een dag, dan na een week, na een maand en dan nog een keer na drie tot zes maanden. ‘Vier keer kort herhalen, is beter dan één keer lang.’

Hersenhelften

Van den Brandhof zweert verder bij het maken van mindmaps: een methode om beter overzicht te houden en sneller te leren. De meeste mensen schrijven de woorden netjes onder en achter elkaar als ze aantekeningen maken. Hierbij is vooral de linkerhersenhelft actief. Bij een mindmap maak je een patroon dat vooral de rechterhersenhelft activeert. ‘Door delen te activeren die je normaalgesproken minder gebruikt, breng je je brein in balans, waardoor het leren sneller en beter gaat. Een mindmap is bovendien een compacte weergave van de essentie van de stof: hierdoor gaat het herhalen sneller.’

Het werkt als volgt: je neemt een vel blanco papier en legt dat voor je neer. Het onderwerp of thema zet je in het midden van het papier. Vanuit dit punt maak je een web van sleutelwoorden, beelden en symbolen. Met lijnen geef je aan welke informatie bij elkaar hoort en wat de structuur is. Je begint op een vast punt en werkt altijd dezelfde kant op. Rechtshandigen beginnen vaak op ‘02.00 uur’ en gaan dan met de klok mee. Linkshandigen beginnen meestal op ‘10.00 uur’ en gaan tegen de klok in.

Dat mindmappen werkt, blijkt uit recent onderzoek onder 600 middelbareschoolleerlingen. Van den Brandhof: ‘Ze gebruikten 34 procent minder studietijd, terwijl het aantal leerlingen met uitstekende scores met 88 procent toenam.’ Om de methode te kunnen toepassen, moet je ‘m echter eerst aanleren. En dat kost weer eventjes wat moeite. De pijn zit ‘m in de kleine stap die je terug moet doen om een grote sprong voorwaarts te maken. Dat duurt hooguit twee tot drie uur. ‘Je brein werkt met patronen. Als je je leven lang op de klassieke manier aantekeningen hebt gemaakt, is dat een snelweg geworden in je brein. Het maken van mindmaps is nieuwe patronen creëren in je hoofd. Dat vraagt wat extra energie.’ Vergelijk het met blind leren typen. Eerst kon je het sneller met twee vingers en gaat het met tien vingers heel langzaam. Totdat je goed getraind bent. En dan wil je niet meer terug.

Snellezen

Wat je verder vlot door de leerstof heen helpt, is snellezen. De snelste lezer ter wereld kan in dertien minuten een boek van 250 pagina’s lezen. ‘En dan weet hij alles’, aldus Van den ­Brandhof. ‘Dat niveau haalt een normaal mens niet, maar je kan wel je tempo verdubbelen, terwijl je begrip verbetert.’ Zo werkt het ongeveer: je gaat met een markeerpen ritmisch onder de regels door, terwijl je leest. Je maakt zo gebruik van je oog-handcoördinatie, waardoor je meer op de tekst geconcentreerd bent. Als je het tempo opvoert, trek je je oog automatisch mee.

‘Toen we als kind leerden lezen, gebruikten we allemaal ons vingertje. De juf leerde dat later af, want het boek werd er vies van. Veel mensen denken dat het begrip afneemt naarmate je sneller leest, maar dat klopt niet. Hoe sneller je leest, hoe geconcentreerder je bent. Als je langzaam leest, gaat je brein zich vervelen. Vergelijk het maar met autorijden. Als je 180 kilometer per uur rijdt, ben je heel erg gefocust. Als je langzaam rijdt, dwalen je gedachten vaak af.’

Als je de tips van de braintrainer toepast, wordt het rustiger in je hoofd, terwijl je sneller leert. ‘Je krijgt peace of mind’, belooft hij. En daar heb je de rest van je leven baat bij.

Rineke Wisman

Klik hier voor het PDF van dit artikel

Aanbevolen literatuur:

Gebruik je hersens, door Jan-Willem van den Brandhof, ­Verba-uitgever 1998, 17,95 euro, ISBN: 90 551 3339 6

Mindmaps in medicine, door Peter McDermott, David N. Clark, Churchill Livingstone 1998, 19,99 pond ISBN: 044305195X