Waarom ben ik hier? No idea!

Een 30-jarige vriend uit Australië bivakkeerde bij mij gedurende elf maanden om zichzelf te vinden. Dat bleek een hele opgave. Ondanks dat ik hem na veel boerenwerk op het land, yoga, qigong en meditatie bijna tot het Zenpunt van Inzicht had gebracht, kwam hij in contact met een sekte die het antwoord wist op de vraag ‘waarom ben ik hier’. Dat was erg jammer, want daarna ontstond stap voor stap een waanbeeld. Hij sloot zich af van de staat van ‘niet weten’ en wist in toenemende mate af van dingen die niet zo gezond waren voor zijn psychische ontwikkeling, waar ik eerder over berichtte.

Waarom? Waardoor? Waartoe? Dat soort vragen. Bram Tjaden start met zijn serie ‘Zingeving in de spreekkamer’. Het geven van zin is een menselijke actie. Bram verwijst daarbij naar een recent boek met als titel: ‘Waarom ben ik hier?’ Met dit soort vragen gaat het volgens mij al meteen mis. Er bestaat namelijk geen wetenschappelijk noch eenduidig antwoord op die vraag. De vraag naar het ‘waarom?’ is niet te beantwoorden door de intrinsieke vaagheid ervan. Je kan in dit kader slechts twee duidelijke vragen stellen: Waartoe? en Waardoor?

Bij de vraag ‘waartoe?’ vraag je naar de functionaliteit van iets, het is een zogenaamde finale vraag. Bijvoorbeeld waartoe kraait de haan? De haan kraait om zijn metgezellen duidelijk te maken dat hij aanwezig is in zijn biotoop met zijn hennetjes, en dat andere hanen dat wel even mee dienen te krijgen, willen ze het niet met hem aan de stok krijgen.

Bij de vraag ‘waardoor?’ vraag je naar de oorzaak. Het is een causale vraag. Bijvoorbeeld waardoor wordt amyloïdformatie in de hersenen bij alzheimer geremd? Op basis van die vraag kunnen we een heel R&D-programma opzetten.

De vraag ‘waarom’ is echter een voorwetenschappelijke vraag die vooral kinderen stellen. ‘Waarom zijn de bananen krom?’ is het bekendste voorbeeld ervan. Omdat ze niet recht zijn, is het antwoord dan. Dan weten we meteen dat we niet zo opschieten met ons bananeninzicht.

De vraag ‘waarom ben ik hier?’ is dus daarmee een voorwetenschappelijke vraag die nonsensicaal is. Maar ik begrijp dat de essentie van de vraag is, dat we uitgenodigd worden na te denken over de zin van ons hier-zijn. Ons hier-zijn heeft geen zin. Laten we het eerst daarover eens worden. Het leven heeft geen zin. Het is een happening. Een continue manifestatie van de schepping. Steeds zich vernieuwend. Maar heeft het een zin? Nope. Mystieke geesten suggereren dat doordat wij hier zijn het goddelijke steeds weer zichzelf uitvindt en leert kennen in het eeuwige hier en nu. Want zonder de oerknal was dit alles immers niet gebeurd. Ergens en ooit had iemand of iets het dus helemaal gehad met het eindeloze niets. Ik kan daar goed in meevoelen. In een van mijn ayahuascatrips in de vorige eeuw toen ik nog psychonaut was, meende ik zelf dit ook als oeroorzaak van alles te ervaren. Het is het ultieme antwoord op ‘waartoe zijn wij hier?’.

Nu terug naar de reality. De vraag dient dus te luiden: waartoe ben ik hier? Nadat we doordrongen zijn door het duidelijke antwoord dat er geen zin is, noch reden om hier te zijn, mogen we het hoofdstuk openen rond de vraag: ‘hoe kan ik zin geven aan mijn leven?’ Alleen nu dringt zich in alle hevigheid de vraag op: ‘wat is zin en wat is onzin?’

In mijn volgende blogs zal ik onze sterke neiging om (on)zin te scheppen belichten naar aanleiding van kungfumasters, qi en andere mythen die wij scheppen omdat we zo zonder zin blijkbaar niet kunnen leven. Of is alle zin onzin?