Moeders springen niet van flats
13 reactiesDat hadden familieleden te horen gekregen toen ze hun zorgen uitten omdat het euthanasieverzoek van hun moeder niet in behandeling werd genomen. Deze moeder sprong dus wel. Elena Lindemans, haar dochter, maakte er in 2014 een documentaire over.
Dat haar moeder geen andere uitweg zag dan zelf een eind aan haar leven te maken was in 2002, het jaar waarin de euthanasiewet van kracht werd. Het zou nog tot 2011 duren voordat vaker dan sporadisch euthanasie verleend wordt aan mensen met een psychische aandoening.
Elena komt nu met een nieuwe documentaire,Een goede dood, een vierdelige reeks dit keer. Ze wilde weten of het er twintig jaar na intreden van de euthanasiewet anders voorstaat. Daarvoor heeft ze de afgelopen twee jaar diverse mensen gevolgd. Sinds eind 2023 is er in de media heel veel aandacht voor dit thema. En nu dus ook weer met een documentaire, die vast spraakmakend zal zijn.
Sommigen vinden al deze aandacht in de media niet goed. Het gesprek erover zou meer thuishoren in de spreekkamer van de arts. Dat laatste is nu juist een probleem. Het gesprek kan daar vaak nog steeds niet gevoerd worden. Mensen vinden geen gehoor en moeten uitwijken naar het Expertisecentrum Euthanasie, met lange wachtlijsten tot gevolg. Dat de ggz er moeite mee heeft zich ertoe te verhouden is wel begrijpelijk. Bij lichamelijke aandoeningen is een doodswens het gevolg van een ziekte, maar bij psychische aandoeningen is het vaak een behandelbaar onderdeel daarvan. De moed erin houden is een belangrijk aspect van ons vak. Bepalen wanneer dat niet wenselijk meer is, is niet eenvoudig, ook niet omdat we geen objectieve bepalingen kunnen doen. Psychische aandoeningen en de ernst ervan zijn (nog?) niet met laboratoriumonderzoek of beeldvormend onderzoek meetbaar en zichtbaar te maken. Toch zullen we er een omgang mee moeten vinden, want de vraag neemt toe en het gaat om mensen die verschrikkelijk lijden.
Er zijn aanwijzingen dat er binnen de ggz sprake is van (het begin van) een omslag. Recent werden de cijfers over 2023 bekend. In dat jaar werd er 9068 keer euthanasie verleend waarvan 138 keer vanwege een psychische aandoening. In 2022 en 2021 was dat nog 115 keer. Geen grote toename, maar het lijkt erop dat deze toename toch voornamelijk komt door een grotere bereidheid bij psychiaters binnen de ggz. Laten we hopen dat deze trend zich doorzet en dat deze documentaire daar een bijdrage aan levert. Ik hoop ook dat betere toegankelijkheid van euthanasie vanwege ondraaglijk en uitzichtloos lijden ten gevolge van psychische aandoeningen een daling zal geven van het aantal mensen dat door suïcide een eind aan zijn leven maakt. Want in 2023 waren dat er 1885. Een levenseinde dat je niemand, ook de nabestaanden en andere betrokkenen niet, gunt.
De serie is vanaf maandag 6 mei t/m maandag 27 mei wekelijks te zien op tv bij BNNVARA rond 22.10 uur op NPO 2 en terug te kijken via NPO Start.
Denk je aan zelfdoding? Bel 0800-0113 of chat op www.113.nl.
Meer van Menno Oosterhoff-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Rectificatie: De uitspraak: Moeders springen niet van flats kwam niet van de GGZ, maar van een zus van de documentairemaakster. Ze bedoelde: dat mag niet, dat kan niet, dat had nooit zo mogen gebeuren. De familie vond dat het verzoek om euthanasie ni...et serieus genomen werd.
B.E. van der Snoek
huisarts, niet praktiserend
Het is ook tijd voor psychiaters om te kijken of het vele gebruik van psychofarmaca, met soms blijvende ernstige bijwerkingen, een rol spelen bij de suïcides en de euthanasie aanvragen in de psychiatrie Bijwerkingen welke zelfs ook ná het stoppen va...n bijvoorbeeld SSRI-medicatie kunnen persisteren. Het lijkt erop dat in de psychiatrie deze bijwerkingen onvoldoende herkend en ook niet erkend worden. Een subgroep van patiënten die een SSRI gebruiken houdt langdurige en soms ook blijvende schade aan hieraan over. Post-SSRI syndroom/PSSD (post SSRI seksuele dysfunctie). Het verlies van libido, seksuele problematiek en/of blijvende emotionele afvlakking. Het is vaak meer dan alleen seksuele problematiek. Mogelijk zou het minder snel voorschrijven van medicatie schelen. Geen "symptomisme" behandelen, maar eerst zorgvuldig de problematiek en de gehele patiënt in kaart brengen. Helaas is het beleid in de GGZ vaak een andere, onder de vlag van "procesdiagnostiek" wordt vrijwel direct gestart met medicatie. Zónder zorgvuldige bespreken van de voor en nadelen, zonder informed consent, zonder de patiënt en zijn/haar problemen echt te kennen. Voor de geïnteresseerden: kijk eens op www.pssdnetwork.org en besef en bespreek de risico's.
A.L. Bartels
neuroloog, en aandachtsgebied palliatieve zorg, Haren
Psychiater van Rooij bekritiseert: Aan de wettelijke zorgvuldigheidscriteria voor het mogen toepassen van euthanasie bij ernstig psychisch lijden lijken hij en zijn medestanders inmiddels toenemend een eigen invulling te geven, sterk gekleurd door hu...n persoonlijke ideologie en opvattingen over wat 'een goed leven' is.
Ik vind dat een grote aantijging, die op geen enkele manier blijkt uit de blogs van Menno Oosterhoff, die m.i. vanaf het begin blijft aangeven hoe moeilijk en zwaar de afwegingen zijn die in het hele traject gemaakt moeten worden.
W.P.A. van Rooij
psychiater, Veldhoven
Geachte collega Bartels,
Mijn indruk is uiteraard niet alleen gebaseerd op de blogs in Medisch Contact van Oosterhoff.
Collegiale groet,
Wilbert van Rooij, psychiater
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Waar je indrukken dan wel op gebaseerd zijn is me een raadsel. Geen idee hoe je komt tot uitspraken als een " ongebreidelde publieke euthanasiepromotiecampagne". Alsof alle aandacht in de media door mij in geënsceneerd.
Het klopt, dat ik me ervoo...r inzet, dat mensen met een euthanasieverzoek vanwege ondraaglijk en uitzichtloos lijden geen jaren hoeven wachten. Niet omdat ik een eigen invulling geef vanuit een ideologie over een goed leven, maar omdat ik luister naar wat patiënten erover zeggen en wat ze vragen.
De euthanasiewet was er niet alleen voor somatische aandoeningen. Dat is vanaf het begin duidelijk gemaakt .
Je haalt Otte aan, die ervoor pleit elkaars standpunt te respecteren. Dat zie ik niet terug in de manier waarop jij op mij reageert. Dat staat je natuurlijk vrij, maar ik doe toch niks anders dan luisteren naar wanhopige mensen, die een beroep doen op een wettelijke mogelijkheid voor euthanasie. Volgens de zorgvuldigsheideisen. En de richtlijn van de Nederlandse vereniging voor psychiatrie, en de euthanasiecode. Achteraf getoetst door de regionale toetsingscommissie.
Ben je het zó oneens met de wet, de richtlijn, de patiënten en hun naasten, de Nederlandse vereniging voor Psychiatrie, de toetsingscommissies, de psychiaters en huisartsen die euthanasie verlenen, de psychiaters die de second opinions doen en de SCENartsen, die de consultatie doen, dat je het nodig vindt steeds weer zo fel uit te halen?
W.P.A. van Rooij
psychiater, Veldhoven
Gelukkig wordt er, niet alleen binnen de GGZ en breder in de gezondheidszorg, steeds kritischer gekeken naar de ongebreidelde publieke euthanasiepromotiecampagne van Oosterhoff c.s. en de kwalijke uitwerking hiervan in de zorgpraktijk.
Oosterhoff ...vertegenwoordigt zeker niet een meerderheidsstandpunt binnen de psychiatrie en roept steeds meer weerstand op met het aanhoudend blijven zoeken van de media met zijn activistische pleidooi om ernstig zieke psychiatrische patiënten wat sneller te euthanaseren binnen de reguliere GGZ, wanneer ze hierom vragen, zodat de wachtlijst bij het Expertisecentrum Euthanasie korter kan worden.
Aan de wettelijke zorgvuldigheidscriteria voor het mogen toepassen van euthanasie bij ernstig psychisch lijden lijken hij en zijn medestanders inmiddels toenemend een eigen invulling te geven, sterk gekleurd door hun persoonlijke ideologie en opvattingen over wat 'een goed leven' is.
De ruim geformuleerde Euthanasiewet, oorspronkelijk tot stand gekomen om ondraaglijk en uitzichtloos lijden bij terminale somatische patiënten te verkorten, biedt helaas veel ruimte voor een persoonlijke interpretatie van de wettelijke zorgvuldigheidscriteria door psychiaters.
De procedurele toetsing achteraf, wanneer de patiënt al dood is, door de Regionale Toetsingscommissies Euthanasie schiet hierbij zowel medisch-inhoudelijk als ethisch steeds vaker tekort en biedt onvoldoende bescherming aan kwetsbare patiënten tegen te ruime interpretatie door psychiaters van de wettelijke zorgvuldigheidscriteria euthanasie.
Onlangs sprak hoogste OM-baas Otte zich uit over het huidige euthanasiediscours in Nederland in het Reformatorisch Dagblad:
https://archive.ph/D2PG7
Citaat uit het lezenswaardige RD-artikel:
"Otte, die euthanasievraagstukken in zijn portefeuille heeft, stelt zich zorgen te maken over het euthanasiedebat. „De heftigheid en felheid in het debat rond dit levensbeschouwelijke thema zijn me een gruwel. Een partij als D66, voorstander van een zo ruim mogelijke euthanasiepraktijk, vindt zelfbeschikking en zelfontplooiing het hoogste goed. Dat mag, ik veroordeel D66 niet.
Maar zelf sta ik juist vanuit het recht op een ander standpunt. Intussen vindt D66 degenen die moeite hebben met euthanasie voor mensen die lijden aan het leven, al snel inhumaan. Een partij als SP stelt weer dat de overheid ouderen laat verkommeren en dat de vraag om levensbeëindiging een aanklacht is tegen de overheid.
Laten we elkaars standpunten meer respecteren.
Zo lang groepen zo tegenover elkaar staan, moet je voorzichtig zijn met wetgeving op dit terrein.
Ik bepleit traagheid, terughoudendheid en gematigdheid. Schielijke wetgeving, terwijl het debat nog zo fel is, past niet bij mij.
Een wet moet lang mee kunnen gaan, recht moet voorzienbaar zijn.”
W.P.A. van Rooij
psychiater
Het onrustige euthanasiediscours en het oplopend aantal psychiatrische patiënten dat in Nederland geëuthanaseerd wordt, trekt ook internationaal steeds meer aandacht.
In dit recente artikel in de Britse Sunday Times, waarin ook Oosterhoff figureer...t, worden enkele kritische medisch-ethische vragen gesteld.
https://archive.ph/OuDIZ
G. Brandt Corstius
Filosoof , Soest
Een beetje buiten de discussie maar de term euthanasie is ondermeer ingevoerd in pre Nazi Duitsland. Het was verboden om ondraaglijk lijden te stoppen. Ook in psychiatrische inrichtingen. Longontsteking kon wel door de ethische beugel.
Ook in Ned...erland was en is dit een probleem. Soms mochten patiënten ontsnappen om voor de trein te springen.
Wie is van hout?
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Even voor de duideijkheid. De Gnadetot waarvan in de jaren 1939-1941 sprake was was onvrijwillig en niet te vergelijken met euthanasie.
Mensen ongevraagd vermoorden is geen euthanasie
L. van Dalen
Psychiater & gezinstherapeut
Dag Menno, dat er in 2023 1883 suïcides waren is heel erg. Maar dat getal noemen zonder dat je erbij zegt hoeveel van die suïcides gepleegd zijn door mensen die voorafgaand aan deze suïcide tevergeefs om euthanasie vroegen is behoorlijk behoorlijk su...ggestief. Want weten we dat? Weet jij dat? Dan hoor ik het graag. Nou ja graag…., maar in het kader van jouw niet aflatende gevecht om voor euthanasie bij een psychische aandoening te pleiten is het wel zeer zeer relevant om dat te weten.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Ik pleit niet voor euthanasie boij ensen met een psychische aandoening. Ik pleit voor luisteren naar patiënten met zo'n verzoek. Ik denk zeker, dat betere toegankelijkhied van euthanasie tot een vermindering van suicide kan leiden. We weten, dat er ...veel suicide is bij mensen op de wachtlijst en ook bij ensen die zijn afgewezen. We weten, dat bij mensen die stoppen met eten en drinken in 50 sprake was van een afgewezen euthanasieverzoek.
Binnen stichting KEA zijn we ook al een paar keer geconfronteerd met suïcide vanwege te lange wachttijd. We weten ook dat 90% van de mensen, die tot suïcide overgaat een psychische aandoening heeft en we wetten, dat de suïcide kans bij diverse aandoeningen wel 10% kan zijn. We weten ook, dat lang niet alle suïcides impulsief zijn. En we weten dat suïcidepreventie niet tot een daling heeft geleid tot nu toe van de prevalentie. Al met al redenen genoeg om te veronderstellen dat betere toegankelijkheid van euthanasie tot een daling van suïcide zou kunnen leiden.
L. van Dalen
Psychiater & gezinstherapeut
Dag Menno, je geeft helaas geen antwoord op mijn vraag. Alles wat je schrijft is mij bekend. En ik kan je ook voorbeelden uit mijn eigen praktijk geven waaruit het tegendeel blijkt. Maar dat lijkt me niet zinnig. Ik vraag je alleen om je suggestie da...t het aantal suïcides in 2023 sterk gerelateerd zou zijn aan afgewezen euthanasieverzoeken te onderbouwen. En dat kun je kennelijk niet? Met collegiale groeten, Leny
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
De vraag hoeveel mensen die tot suicide overgegaan zijn vooraf een afgewezen euthanasieverzoek deden kan ik inderdaad niet exact beoordelen. Onderzoek daarnaar is niet eenvoudig en nog niet gedaan. Ik heb wel diverse zaken genoemd die aannemelijk ma...ken dat het bij een aantal zeker speelt. Verder is eveneens aannemelijk dat mensen voor euthanasie kiezen ipv suïcide als het eerste beter toegankelijk is.
Ik heb nergens gesuggereerd dat het aantal suicides sterk gerelateerd is aan het aantal afgewezen euthanasieverzoeken, want ook voor euthanasie waren er al zoveel euthanasieën. Ik suggereer alleen dat het aantal wellicht (behoorlijk?) zou kunnen dalen. En zelfs al zou het maar een paar suicides schelen dan nog is dat waardevol