PTG: red je daar de wereld mee?

‘Ben je veranderd door de ervaring dat je dood zou gaan?’, vraagt een goede vriend. Het is niet de eerste keer dat ik deze vraag krijg. Het zwaard van Damocles is een aansprekend mythisch verhaal totdat je het wapen daadwerkelijk vlak boven de nek van een naaste ziet hangen. Dan komt er heel wat existentiële introspectie los. Mijn antwoord is steevast ‘nee, niet wezenlijk’, gevolgd door ‘misschien toch wel een beetje’. Ondertussen blijkt dat beetje een tikkeltje veel.

Om met de ‘nee’ te beginnen: ondanks mijn gebutste lijf en geest ben ik nog altijd een aartsoptimist, nog altijd onwankelbaar introvert. En ook nog altijd een ‘voetveeg’, althans, dat was een paar keer de uitkomst van een psychologische test op tv waarbij ‘vriendelijke behulpzaamheid’ werd verward met ‘gebrek aan assertiviteit’ (tip: doe zulke oppervlakkige tests alleen als je lekker om jezelf wilt lachen). Het sterfperspectief doet blijkbaar niet zo veel dat ik een andere persoonlijkheid heb gekregen. Toch, nu de smog van alle malheur begint op te trekken, wordt wel steeds duidelijker dat ik ook niet meer dezelfde Anita ben van vroeger.

Die vriendelijke behulpzaamheid bijvoorbeeld, is omgeslagen in een kolossale compassie met alles en iedereen. Betekende het voorheen zoiets simpels als op straat vriendelijk groeten en wankele oude vrouwtjes helpen bij het oversteken, tegenwoordig wil ik niet alleen zo’n vrouwtje redden, maar mijn hele wijk. De hele stad. De hele wereld. Ik maak me druk, echt vreselijk druk om alle ellende in de wereld, of in ieder geval toch om de zorg voor zieke mensen, de verkeerde afslagen die in de Nederlandse zorg zijn genomen, de blinde vlekken bij beleidsmakers. En dat roeptoeter ik hartstochtelijk de ether in. Ik schrijf verhalen over ziek zijn en kankerzorg, spoor wethouders, ministers, projectontwikkelaars en zorgdirecties aan, deel wetenschappelijke bevindingen die mijn visie onderbouwen, steun artsen en andere zorgverleners die met niet-aflatende ijver aan het hozen zijn en ondertussen de talloze gaten proberen te dichten, enzovoort enzovoorts. Opdat alle mensen die lijden of nog gaan lijden dat een klein beetje minder mogen doen.

Heel vermoeiend dus, die verandering, maar blijkbaar totaal niet uniek. Mijn ontsporing heeft gewoon een naam: posttraumatische groei, PTG. PTG is de tegenhanger van posttraumatische stressstoornis (PTSS), al lijken ze elkaar niet uit te sluiten. Als je een traumatische gebeurtenis, zoals natuurgeweld, oorlog of ernstige ziekte, overleeft, kan het gevolg zijn dat je allerlei positieve veranderingen ervaart. Zoals nieuwe mogelijkheden en inzichten, betekenisvollere relaties, meer persoonlijke kracht, existentiële diepgang en meer waardering voor het kleine in het leven. Zoals ik het zie, betekent PTG vooral minder oppervlakkigheid en meer naar buiten gerichte energie.

Wat ik persoonlijk interessant vind, is dat er ook een bijpassende locatie in de hersenen is gevonden: de rechter dlPFC (dorsolaterale prefrontale cortex). Deze regio speelt onder meer een belangrijke rol bij herstel na een stressreactie, veerkracht, coping en het gevoel van verbondenheid. 

Er wordt overigens nergens gemeld hoelang deze PTG duurt en of je er ook weer vanaf kunt komen. Maar hoe dan ook, bij al mijn verhalen over afgenomen cognitieve en fysieke vermogens door de kankerbehandelingen, vind ik het wel zo plezierig om hier even bij stil te staan. Iets meer grijze massa op één plekje, een vleugje persoonlijke groei. Misschien, heel misschien kan ik er de wereld wel mee redden.