Mijn reis kostte 2800 kg CO2 – is dit gerechtvaardigd?

Tegenwoordig is alles meetbaar in CO2-uitstoot, en om rond 2050 CO2-neutraal te zijn, houdt dit steeds meer mensen bezig. CO2 kan uiteindelijk zelfs in geld worden uitgedrukt, waardoor een soort negatieve economie ontstaat.

Het streven is om zo min mogelijk uit te stoten om onze planeet leefbaar te houden. De uitdaging ligt in het maximaliseren van de waarde die we terugkrijgen voor wat we uitstoten – ‘duurzaamheid’. Een wasmachine bijvoorbeeld veroorzaakt 0,75 kg CO₂-uitstoot per was, terwijl een warme douche 2 kg uitstoot – net zoveel als een treinrit van Utrecht naar Groningen. Maar ook het verzenden van een e-mail is niet gratis en resulteert in 20 g CO₂-uitstoot. Een jaar lang twintig e-mails per dag is 1000 km rijden met de auto. Het is dus belangrijk niet te vaak te wassen, minder (lang) te douchen, maar ook om onnodige e-mailantwoorden en cc’s en bijlagen te vermijden.

Een lokale biefstuk kost 24 kg CO₂-uitstoot, een Argentijnse 64 kg. Bovendien, omdat een koe zeven jaar ruimte inneemt, eet, en uitscheidt voordat we deze opeten, heeft deze een extreem laag voedingsrendement. Als we morgen zouden stoppen met vlees eten, zou de ontbossing direct stoppen. Maar vliegen heeft pas echt een grote impact. Een retourvlucht naar Bali veroorzaakt 7200 kg CO₂-uitstoot, gelijk aan een jaar driemaal per week vlees eten. De gemiddelde Europeaan stootte alleen al in 2017 6900 kg CO₂ uit, dus met een enkele reis naar Bali zit je al boven dat gemiddelde, en dan moet je nog een heel jaar een westers leven leiden.

Privé moeten we dus zo min mogelijk vliegen, maar professioneel blijft het een dilemma. Onlangs werd ik uitgenodigd om in Amerika, in Nashville en Boston, twee presentaties te geven over een techniek waarmee we beter de doorbloeding van organen kunnen vaststellen. Door deze techniek te delen, hoop ik in de toekomst complicaties te verminderen, hoewel dit succes natuurlijk nog onzeker is. Maar alleen door kennis te delen, kunnen we vooruitgang boeken. Het voordeel was dat ik mijn reis kon opsplitsen over twee uitnodigingen, maar toch... 2800 kg CO₂. Is dit gerechtvaardigd?

Hoe kunnen we zulke verschillende waarden, appels en peren, nu precies vergelijken? De kosten – verdere opwarming van de aarde – versus de baten – mogelijk minder complicaties in de toekomst met hopelijk alleen de hoogstnoodzakelijke zorg. Ik probeer hier bewust over na te denken en weloverwogen beslissingen te nemen. Het is gebruikelijk bij een voordracht je belangen (disclosures) te vermelden. Aangezien ik die niet heb, leek het mij goed om die lege dia te vullen met mijn ecologische voetafdruk van de reis: 2,8 kiloton. De gemiddelde CO₂-voetafdruk van een Noord-Amerikaan is het dubbele van een Europeaan en begrijpelijkerwijs leidde mijn ‘disclosure’ tot gegniffel.

Tijdens het diner met als enige een vegetarische maaltijd voor de neus, kwam er een aantal Amerikaanse dokters langs: ‘Sjelto, were you joking?! Bovendien, toen ze hoorden dat ik met de Greyhound-bus naar New York zou reizen, dachten ze dat ik gek was geworden en maakten ze zich, aardig genoeg, ernstig zorgen over mijn veiligheid. Maar toch… bij mijn tweede presentatie op Harvard in Boston kwam de president van de society op me af: ‘From now on I will also disclose my footprint!’ Heb je afgewogen en vlieg je toch? Disclose dan je footprint.

Schelto Kruijff is ook te horen over dit onderwerp in MC de Podcast - Bellen met een Blogger, zie aflevering 88: ‘Robotchirurgie is niet duurzaam’