Kostbaar ogenblik ik zie je

Kostbaar ogenblik ik zie je, Caroline Lamarche (vertaling: Katelijne De Vuyst), Vleugels, Bleiswijk 2024. 104 blz., 23,95 euro.

bestellen

Klankkunstenaar, componiste en performer Margarida Guia overleed in 2021 aan borstkanker, 48 jaar oud. Ze was doof aan één oor en wilde een project daaraan wijden: Dialoog met het onhoorbare. Caroline Lamarche schreef een uiterst teder eerbetoon voor haar goede vriendin, die ‘goudsmid van klanken’, als altijd fraai vormgegeven door uitgeverij Vleugels. Van dezelfde auteur verscheen eerder het indrukwekkende Het einde van de bijen.

Zoals Guia borduurde met geluid, doet Lamarche dat fijnzinnig met taal. Het geheel is een prozagedicht: verhalend met poëtische precisie in gewonemensentaal, waar geneeskunde ‘zich verslikt in haar povere woordenschat’. Alles begint relatief optimistisch met een borstsparende operatie. Dan toch metastasen plus pijn, veel pijn en chemo. Naar een pijnkliniek waar een gespecialiseerd verpleegkundige onvermoed over een lyrische sopraan beschikt en voor haar Bach zingt. Wat rest, is palliatieve zorg.

Haar weerstand verbrijzelt de auteur: ‘Sommige mensen worden sterker als ze zwakker worden, / de brand die hen verteert, is als een versnelde lente’. Een kernzin in het boek. Want bij alle sores spat de levenslust van de dialogen tussen de dames. Alles wat in hen denkt, voelt. Lamarche schreef geen pathetische tranentrekker. Het is meer de minimal music van machteloosheid. Geen toeval dat Philip Glass en Samuel Beckett voorbijkomen; zo is de titel ontleend aan Beckett. Met langzame ogen registreert Lamarche dat Guia vol afkeer zichzelf beziet om wat er zich afspeelt ‘in de loopgraaf waar het vlees woekert en gist’.

Tot de machtelozen behoren ook de behandelaars. Artsen geloven al te graag in verdedigingswapens, ‘de moderne kanonnen die het lichaam binnendringen zoals de klei in Verdun’. Terwijl de bejegening van een patiënt erbij inschiet: ‘Is wie de behandeling van een zieke stopzet / en daarna zonder een woord aan het bed van de volgende gaat zitten / dan geen wittehandencrimineel?’