Samenhang activatie immuunsysteem en bloedstolling bij postcovidsyndroom
1 reactieAnalyse van bloedmonsters van patiënten met het postcovidsyndroom, waaraan nu wereldwijd naar schatting 65 miljoen mensen lijden, laat onder meer duidelijke veranderingen in serumeiwitten zien. Die duiden op een verstoorde immuunreactie, veranderingen in de bloedstolling en weefselschade door aanhoudende trombo-inflammatoire reacties. Dat blijkt uit een studie door Carlo Cervia-Hasler e.a. gepubliceerd in Science.
Aan het onderzoek namen 39 gezonde volwassenen deel die nog nooit positief waren getest op covid-19 en 113 mensen bij wie dat wel zo was, van wie er 40 kampten met het postcovidsyndroom. Van hen hadden er, twaalf maanden na de eerste positieve test, 22 nog steeds symptomen. De onderzoekers analyseerden 6596 eiwitten in 268 bloedmonsters, die tijdens de acute fase en zes maanden daarna van alle deelnemers waren verkregen.
Bloedstolsels
Patiënten met het postcovidsyndroom hadden lagere niveaus van het eiwit antitrombine III, dat helpt bloedstolsels te voorkomen, en hogere niveaus van de eiwitten trombospondine-1 en de von willebrandfactor, die beide juist geassocieerd zijn met stolselvorming. Verder bleek de aanwezigheid van het eiwit CD41 op witte bloedcellen het laagst bij gezonde mensen en het hoogst bij mensen die al twaalf maanden kampten met het postcovidsyndroom. CD41 wordt doorgaans aangetroffen op bloedplaatjes en de aanwezigheid ervan op witte bloedcellen duidt op een abnormale klontering van deze cellen. Dat past allemaal bij de hypothese dat kleine bloedstolsels de oorzaak kunnen zijn van enkele langdurige postcovidsymptomen doordat ze de zuurstoftoevoer naar weefsels blokkeren.
Complementsysteem
De onderzoekers vonden bij patiënten met het postcovidsyndroom ook een verhoogde activering van het complementsysteem. Dat systeem maakt deel uit van het aangeboren immuunsysteem en wordt geactiveerd door ziekteverwekkers of door antistoffen. Maar het kan na covid-19 ook cel- en vasculaire schade veroorzaken doordat, volgens hematoloog Wolfram Ruf in een commentaar, antigeen-antilichaamcomplexen specifieke koolhydraatstructuren herkennen, die ook voorkomen op het SARS-CoV-2-spike-eiwit.
Ruf merkt in Science verder nog op dat de voor het postcovidsyndroom kenmerkende postexertionele malaise mogelijk vergelijkbaar is met die van andere postvirale ziekten, zoals het chronischevermoeidheidssyndroom. Al eerder is immers verondersteld dat er wat dat betreft een samenhang is met reactivering van epstein-barrvirusinfecties en Cervia-Hasler e.a. stellen nu vast dat de ernst van het postcovidsyndroom is geassocieerd met reactivering van het cytomegalovirus.
Al bij al lijkt het postcovidsyndroom het resultaat van deregulatie van complement- en coagulatiesystemen tijdens de covid-19-infectie, die lokaal (dus niet systemisch) in verschillende weefsels persisteert.
AI
Tegenwoordig is ook in dit soort onderzoek AI nooit ver weg. Langs de weg van machinelearning bouwden Cervia-Hasler e.a een model waarmee ze op basis van gegevens over specifieke eiwitgehalten in het bloed en andere factoren als leeftijd en BMI wilden voorspellen of iemand het postcovidsyndroom zou kunnen ontwikkelen. Dat bleek goed te lukken. Schieten patiënten iets op met de uitkomsten van hun onderzoek? Commentator Ruf tempert de verwachtingen en merkt op dat tot nu toe therapeutische interventies met bijvoorbeeld coagulatieremmers of remmers van het complementsysteem bij acute covid-19 gemengde resultaten hebben opgeleverd. Maar hoe meer inzicht in de pathogenese, hoe meer kans dat er op den duur wel iets effectiefs uit de bus rolt.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Er komen telkens meer signalen dat Long-Covid effecten laat zien in het lichaam. Van het begin af aan is al bekend dat Covid effect kan hebben op de bloedstolling. Ook is bekend dat er eiwitneerslagen worden gezien in de hersenen. Ook is bekend dat C...ovid ontstekingen geeft in spierweefsel. Ook is bekend dat het middenrif bij Covid patiënten niet goed functioneert althans bij een aantal van hen. Maar het zien telkens verschillende uitkomsten, die op zich vragen om een gerichte behandeling. Maar er is geen "evidence based" behandeling bekend in Nederland. Maar daar zullen we ook nooit toe komen als er geen onderzoek wordt gedaan met "potentieel werkzame behandelingen". We zullen dan moeten afwachten wat ze in het buitenland dan hebben uitgevonden. Willen we dat? Het wordt hoogtijd voor een multidisciplinair Long-Covid behandelcentrum, waar hopelijk artsen komen te werken die "out of the box" kunnen denken. Want Covid mag dan nieuw zijn, de fysieke reacties van ons lichaam zijn dat niet, er zijn meer kwalen die vergelijkbare veranderingen laten zien in ons lichaam. Wat kunnen we daarvan leren en kunnen we daaruit putten als "potentieel werkzame behandelingen"? Dus Den Haag: Ga ervoor!