Er is er een jarig!

Kent u ze nog, de adviezen van de Gezondheidsraad uit 2017 over bewegen? Voor volwas­senen en ouderen is de beweegrichtlijn: per week ­minstens 150 minuten matig intensieve inspanning zoals wandelen en fietsen en minstens tweemaal per week spier- en ­botversterkende oefeningen, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen. ­

De reden voor die adviezen is bekend: be­wegen is gezond en verbetert het uithoudingsvermogen. Daarnaast verlaagt ­bewegen het risico op hart- en vaatziekten, diabetes en depressieve symptomen, en geeft veel bewegen een lager risico op borst- en darmkanker. Ouderen (65-plussers) die regelmatig bewegen, verlagen hun kans op botbreuken, hebben minder functieverlies en blijven langer zelfredzaam.

Bewegen is dus erg belangrijk. Maar dan moet je wel kúnnen bewegen, en geen ­hinder ondervinden van artrotische gewrichten. Dat soort klachten moet eerst verholpen, en daarvoor zijn orthopedisch chirurgen de geschiktste zorgverleners. Niet voor niets is het motto van de ­Nederlandse Orthopaedische Vereniging (NOV): orthopedie houdt Nederland in beweging.

Orthopeden doen dat niet alleen. Ze werken intensief samen met sportartsen, ­fysiotherapeuten, manueel therapeuten, gipsverbandmeesters, reumatologen en revalidatieartsen. Dat doen ze door het geven van adviezen, het voorschrijven van medicijnen en het uitvoeren van operaties.

Bewegen is belangrijk, maar dan moet je het wel kúnnen

Bij die operaties is het de afgelopen covidjaren verschrikkelijk misgegaan. Vooral bij de planbare zorg, waaronder het plaatsen van gewrichtsprotheses. Tijdens de opeenvolgende coronacrises zijn significant minder patiënten geopereerd. Dat blijkt uit gegevens van de LROI (Landelijke Registratie Orthopedische Interventies): in de eerste coronagolf, maart-mei 2020, heeft de planbare zorg zo goed als stilgelegen en ook tijdens de tweede golf, oktober 2020-april 2021, was het aantal geplaatste protheses 22 procent minder dan normaal. Tijdens de derde golf, december 2021­- januari 2022) werden zelfs 33 procent minder gewrichtsprotheses geplaatst. Maar ook ­bij urgente orthopedische zorg, zoals ingrepen in verband met infecties of recidiverende luxaties van eerder geplaatste gewrichtsprotheses, daalde het aantal ­verrichtingen scherp.

Dat tijdens de eerste coronacrisis de planbare zorg volledig stillag, was goed te begrijpen: niemand wist precies wat er aan de hand was en hoe de uitdagingen moesten worden opgelost. Maar dat het tijdens de tweede en derde coronacrisis ook zo is gelopen, dat tijdens die crises ook zo fors is afgeschaald, dat orthopedische patiënten met hevige pijn geen gewrichtsprotheses kregen omdat het ‘toch maar planbare zorg was’, blijft voor mij onbegrijpelijk. Het doet me vrezen voor de toekomst. Want de volgende crisis heeft zich alweer aangemeld: het tekort aan zorgpersoneel, dat alleen nog maar meer zal toenemen. Ook daarop is Nederland niet goed voorbereid, en ook daarvoor heeft Nederland geen oplossing; niet lokaal, niet regionaal en niet nationaal.

Er is er een jarig, en dat is de NOV. ­Op ­­1 mei 2023 bestaat ze 125 jaar. Bij een verjaardag hoort een cadeau. Niet voor de NOV, niet voor de orthopeden, maar wel voor de orthopedische patiënten. Een mooi cadeau zou zijn als de Nederlandse gezondheidszorg plannen maakt voor de volgende crisis, zoals al eerder is gesuggereerd door het Centrum voor Ethiek en Gezondheid. Zodat tijdens een volgende crisis wél planbare zorg wordt verricht. Zodat patiënten kunnen blijven bewegen, zodat Nederland in beweging blijft, zodat Nederland niet weer vastloopt. Zodat ‘oudere mensen hun autonomie kunnen behouden’, aldus minister Helder in december 2022 in NRC. ­Aanzetten voor oplossingen staan in deze bij­lage, maar wellicht zijn drastischer ingrepen nodig. Misschien is de rule of ­rescue wel minder heilig dan we denken.

Denkt u mee over zo’n passend cadeau voor de orthopedische patiënten? En ­daarmee voor alle planbare patiënten? 

auteur

Jan van Mourik, orthopedisch chirurg