De morele plicht van artsen in politieke kwesties
8 reactiesHet was in 2013 toen ‘Dat beloof ik’ of ‘Zo waarlijk helpe mij God almachtig’ door de Sint Janskerk in Maastricht galmde bij afleggen van de artseneed van ons jaar. Een emotioneel en indrukwekkend moment was het. Niet omdat we allemaal na een zeer intensieve zijinstroom geneeskunde geslaagd waren en alle coschappen naar behoren hadden afgerond, maar omdat we bevoorrecht waren om de maatschappelijke plicht toevertrouwd te krijgen de ethische principes van de artseneed na te leven.
In de artseneed beloven/zweren we onder andere de geneeskunst zo goed mogelijk uit te oefenen ten dienst van onze medemensen, het belang van de patiënt voorop te stellen en zijn opvattingen te eerbiedigen en kennen we een maatschappelijke verantwoordelijkheid om beschikbaarheid en toegankelijkheid van de zorg te bevorderen. In de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (1948) is opgenomen dat iedereen recht heeft op zorg (art. 25) en dat de sociale en internationale orde dit recht moet waarborgen (art. 28). Als artsen behoren we alle lagen van de maatschappij gelijkwaardig te dienen met inachtneming van de hoge ethische en morele principes van de artseneed die we beloofd hebben.
Hoewel de meeste artsen zich liever niet in de politiek willen mengen, is het wel onze plicht om ons geluid te laten horen als mensenrechten waarvan het onze plicht is ze te bevorderen (gezondheid), in het geding komen door de internationale oorlogen en relaties. De zorgelijke nieuwsberichten uit het Midden-Oosten zullen niemand zijn ontgaan en het verdriet over de slachtoffers, zowel in Israël als in Palestina, is groot en hartverscheurend. Door het escalerende geweld is de situatie in de Gazastrook voor de inwoners, patiënten, medici en hulpdiensten op zijn minst inhumaan. Verontrustende berichten en zorgen vanuit de World Health Organization (WHO), Amnesty International en Artsen zonder Grenzen, waarbij ziekenhuizen en personeel doelwit van geweld zijn en geen kant meer op kunnen, moeten we niet negeren. En protest tegen geweld en schending van mensenrechten in Palestina betekent evenmin het rechtvaardigen van de terreuraanslag in Israël. Toewerken naar een dialoog met gelijkwaardige rechten van de internationale gemeenschap voor beide partijen is wat we moeten nastreven.
Aan de artseneed wordt na de artsenbul weinig aandacht meer besteed, terwijl het de meest belangrijke fundering is van het morele en ethische kompas van artsen. Ik hoop dat meer artsenorganisaties vanuit deze artseneed politieke aandacht vragen voor de-escalatie van geweld in Palestina en in Israël en hulpverlening verschaffen aan slachtoffers die boven op het geweld, zonder water, elektriciteit, voedsel, onderdak en medische ondersteuning in een grootschalig humanitaire ramp verkeren. Want belofte maakt schuld.
Meer van Florence Atrafi
R. Lapid - Gortzak
Medisch specialist, Amsterdam
Bijzonder, dat bij deze discussie het veroordelen van misdaden tegen de menselijkheid zoals door de Hamas niet wordt gedaan. Het lijkt alsof het vermoorden, martelen, levend verbranden, mutileren, verkrachten en van Joden omdat zij Joden zijn weggemo...ffeld mag worden. Er is een politieke strijd gaande waar ook burgerslachtoffers zijn (wat ik zeer betreur), maar waar voor het gemak even wordt vergeten dat de Hamas zichzelf verschuilt achter de burgerbevolking die het onderdrukt. Deze moordpartij is niet gelijkwaardig aan wat dan ook. Er is plaats voor een publieke veroordeling van Hamas geweld, ook of juist door de mensen met een Arabische of Islamistische achtergrond.
F. Atrafi
AIOS longgeneeskunde , Rotterdam
Spijtig dat het dialoog omtrent dit soort onderwerpen altijd door een partij beëindigd wordt door religie of etniciteit bij te betrekken en een wij-zij discussie van te maken.
Er moet geen hiërarchie zijn in menselijk leed.. en geweld kan nooi...t of nimmer het juiste antwoord zijn op geweld. Daar moeten we als artsen toch eens over kunnen zijn. Vind u ook niet?
Ik wens diegene die geweld als enige oplossing voor rechtvaardigheid ziet veel empathie, sympathie en compassie toe. Want met empathie, sympathie en compassie in ons moreel kompas zou de wereld een stuk vreedzamer en mooier zijn en wijzelf gelukkiger. En zou misschien het wij-zij mentaliteit ook verdwijnen.
Met hartelijke groeten,
Florence
M.J. Fortuijn
Psychiater , Haarlem
Op 16 oktober lees ik in Medisch Contact dat we als artsen de morele plicht hebben onze stem te verheffen in politieke kwesties. Het onrecht waar we ons nu tegen zouden moeten verzetten zijn de mensenrechtenschendingen in Palestina. Op dezelfde dag o...ntvang ik via een app de vraag een petitie te ondertekenen waarin Nederlandse artsen aan onze regering vragen de oorlog tegen Palestina niet langer te steunen.
Ik vraag mij af op welke manier deze oproepen zouden kunnen bijdragen aan vrede. Nog geen tien dagen daarvoor heeft er verschrikkelijke terreur in Israël plaats gevonden, waarbij kinderen voor de ogen van hun ouders vermoord zijn en andersom, vrouwen verkracht zijn naast de lijken van hun feestende vrienden en zelfs baby’s ontvoerd zijn. Hebben de schrijvers van de betreffende stukken een goed alternatief in handen dat de Israëlische regering helpt om haar burgers veilig te stellen tegen deze terreur, zoals haar plicht is?
Ook vraag ik mij af waarom deze oproepen juist op dit moment bij dit conflict komen. Het Israël-Palestina conflict is gepolariseerd en polariserend. Het lijkt daarmee haast symbool voor onze eigen morele keuzes. Er zijn nog zoveel meer conflicten om je druk over te maken: de bloedigste oorlog van 2022 bijvoorbeeld, in Tigray, Ethiopië, de strijd in Soedan of de voortdurende ellende in Syrië. En dan nog: welke invloed hebben wij met onze handtekeningen? Dichter bij huis kunnen we misschien verschil maken, door straks te bedenken of we kiezen voor een partij die de Tunesië deal heeft gesteund. Of door geen vis meer te kopen, die door Oeigoerse slavenarbeid in onze supermarkten is beland. Een keertje op de A12 staan als het weer moet, zou ook kunnen.
F. Atrafi
AIOS longgeneeskunde , Rotterdam
Beste collega Fortuijn,
Uit uw reactie verneem ik dat de Israëlisch regering geen andere alternatief heeft dan geweld gebruiken om zo de veiligheid van hun eigen bevolking te waarborgen. Schending van mensenrechten en bombarderen van ziekenhuizen..., patiënten, medici, hopeloze mensen die op de vlucht zijn voor geweld en veiligheid zoeken, kan nooit de enige oplossing zijn voor aanpakken van een terreuraanslag. Ik laat de jarenlange onderdrukking van het Palestijnse volk voor nu ook buiten beschouwing van deze discussie omdat mijn intentie is ook om te richten op de humanitaire recht op zorg en veiligstellen van ziekenhuispersoneel in een oorlog.
De politici kunnen leren wat de uitkomt van gewelddadige interventies (terreur bestrijden met terreur) zijn door te kijken wat dit heeft opgeleverd in Afghanistan, Syrië en in Irak. En dat is alleen maar meer ellende, meer slachtoffers, meer terreur en géén vrede.
Mijn oproep is niet alleen gericht naar Israël-Palestina maar naar alle situaties waarbij internationaal erkende democratische landen die de Verklaring van Mensenrechten in hun constitutie hebben opgenomen maar desondanks deze rechten en plichten niet nakomen. De internationale gemeenschap lijkt de buitenproportionele geweld van Israël op onschuldige mensen en zorgpersoneel niet te veroordelen.
Als artsen maken we in ons spreekkamer of in de operatie kamer geen onderscheid tussen patiënten, we horen iedereen gelijkwaardig te behandelen. Want iedere leven is volgens de moreel-ethische principes van de geneeskunde gelijkwaardig. Of je een man, vrouw, wit, zwart, Israëliër, Palestijns of een andere afkomst hebt, moet niet uitmaken. En dat is precies waar wij als beroepsgroep voor moeten uitkomen, ook al gaat het niet direct de hele politiek veranderen, het is het zeker niet nutteloos. Al is het alleen bewustwording creëren binnen je eigen kring. En solidariteit tonen jegens onze collega’s die doelwit zijn van geweld waar de internationale gemeenschap niet voor opkomt en onder onmenselijke omstandigheden nog steeds hun plicht uitvoeren om zieken te helpen, is het allerminste wat we kunnen doen..
En ja, wat zou het mooi zijn als we als artsen gemeenschap steeds vaker opkomen voor gelijkwaardige rechten voor onze collega’s of ze nou in Oekraïne, Tigray, Ethiopië, Sudan, Afghanistan, Israël, Palestina of in een andere continent werkzaam zijn..
AIOS, ‘s-Hertogenbosch
Het verschil met de andere conflicten die u benoemt, is dat onze regering nu een actieve voorstander is van het huidige geweld in Palestina en Israël openlijk (moreel) steunt in het begaan van deze genocide (mocht u vallen over het woord, hier (1) is... wat de experts erover zeggen).
Dit geeft ons als burgers de plicht om onze stem te laten horen. Ik ben het met u eens dat handtekeningen verzamelen niet voldoende is. Gelukkig zijn er meerdere acties op komst waarmee hopelijk de druk op de regering opgevoerd kan worden om afstand te nemen van de gruwelheden in Palestina en medeplichtigheid aan deze catastrofe te voorkomen.
Daarnaast is de petitie een hart onder de riem voor onze dappere collega’s die aan het voorfront staan en dag en nacht gewonde kinderen en vrouwen behandelen. Deze collega’s zouden nooit slachtoffer mogen worden.
Hoewel oplossingen aandragen voor een politieke oorlog niet onze expertise is als artsen, zou ik wel een een poging willen wagen. Begin met het behandelen van de oorzaak van het probleem (apartheidsregime en illegale nederzettingen) en richt je niet alleen op het bestrijden van de symptomen (Hamas, onderlinge haat).
Een genocide is in ieder geval nooit een goede oplossing.
1) https://opiniojuris.org/2023/10/18/public-statement-scholars-warn-of-potential-genocide-in-gaza/
[Reactie gewijzigd door op 19-10-2023 11:57]
psychiater, Heerenveen
Of de politici in ons land tot de orde roepen die het sturen van wapens naar oorlogen propageren.
H. v.d. Pol
S.M. van der Kooij
Gynaecoloog , Den Helder
Helemaal mee eens, het is onze plicht om van ons te laten horen als mensenrechten in het geding komen!
De bijgevoegde oproep is al door vele collega’s getekend, u kunt als u erachter staat ook nog tekenen en delen in uw netwerk!
https://docs.goo...gle.com/forms/d/e/1FAIpQLSeHKSl6nKWhZjyBQBSBY0fHyd1JJ6HO5GPk-b4HteZmfTlbuA/viewform
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
De geneeskundige boom kent vele vertakkingen. Eén daarvan is de sociale geneeskunde. Die zet de maatschappelijke context - in allerlei facetten - centraal.
Als het over geweld, oorlog , conflict situaties en aanverwante zaken gaat heb je in prakti...sche zin organisaties als Rode Kruis, Artsen zonder grenzen, en de militair geneeskundige dienst van defensie. Zeg maar de hulp en reparatiediensten bij conflicten, oorlogen en gewonden.
Vroeger bestond er ook nog zo iets als de BB. Bescherming Bevolking.
Maar beleidsmatig na cq door denken over dergelijke ingewikkelde zaken is in Nederland nauwelijks ontwikkeld. En dat is erg jammer.
Dokters houden zich liever wat afzijdig van ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken. Te ingewikkeld, te gevoelig. De medische aspecten van maatschappelijke conflicten worden meestal niet onderkent, omdat ook de doorsnee dokter nauwelijks een raamwerk ter beschikking heeft om hier op verstandige manier over na te denken. In de opleiding komt de sociale geneeskunde dan ook maar in vrij beperkte mate aan de orde.
Curatie is meer in trek dan preventie
Dat ligt ook aan de sociale geneeskunde zelf, die het blijkbaar niet lukt er wat beters van te maken.
Kortom: er is een wereld te winnen.