Ik heb een prachtig bijbaantje. Ik mag mentor zijn van een aantal coassistenten. Vanaf de eerste prille schreden in hun witte jas, mag ik soms hun hand vasthouden en ze vanaf de zijlijn aanmoedigen. Het is alsof ik een bloemzaadje in een glazen potje met aarde heb gekregen.
In de medische vervolgopleidingen komen opleidingsgeschillen geregeld voor en worden ervaren als ingewikkeld en tijdrovend. Begrijpelijk, maar we kunnen van die geschillen ook leren en het opleidingsklimaat ermee verbeteren. Drie waargebeurde geschillen laten zien hoe.
Soms blijken aios en opleiding geen goede match. De procedure die dan volgt is langdurig en vol onzekerheden voor aios en opleider. Judith Godschalx e.a. stellen maatregelen voor om deze periode voor beide partijen prettiger, korter en zinvoller te maken.
Netwerkgeneeskunde vraagt om interprofessioneel samenwerken en leren. In zeven experimenten vanuit het project Opleiden 2025 van de Federatie Medisch Specialisten ontdekten opleiders, aiossen en andere zorgverleners samen wat werkt en wat niet.
Interprofessioneel samenwerken is een onmisbare vaardigheid voor zowel artsen in opleiding als voor al praktiserende artsen. Maar het uitvoeren blijkt nog niet zo eenvoudig. KNMG-voorzitter René Héman en Bertine Lahuis, bestuursvoorzitter van het Radboudumc en voorzitter van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU), schetsen hoe het anders kan. ‘Bespreek het eens in je eigen team of tijdens een intercollegiale toetsing.’
In nog geen eeuw heeft de opleiding orthopedie een sterke verandering doorgemaakt: van vrij passieve praktijkopleiding naar een moderne opleiding waarin de aios veel eigen keuzes kan maken, frequenter wordt beoordeeld en zich kan blijven ontwikkelen.
Niet alleen in de zorg, ook in de medische vervolgopleidingen komt steeds meer regionale samenwerking op gang. Dat biedt aiossen ruimere opleidings- en ervaringsmogelijkheden. RGS-secretaris Ide Heyligers beschrijft de ervaringen met de eerste regionale visitaties.
Het opleiderschap is toenemend een vak apart waarvoor wij als geneeskundig specialisten niet zijn opgeleid en waarbij je als opleider methoden en technieken moet ontwikkelen om de meerdere taken te kunnen vervullen die van een opleider worden verwacht. Terwijl vaak de onderwijsrol datgene is wat uitnodigt en uitdaagt, dient de opleider ook te leiden, te managen, te coachen en te controleren.
Opleiden 2025 is het project van de Federatie Medisch Specialisten waarin gezamenlijk met de wetenschappelijke verenigingen wordt gewerkt aan het continu (door)ontwikkelen van de medische vervolgopleidingen.
Wat zijn de laatste ontwikkelingen en belangrijkste onderwerpen op het gebied van de medische vervolgopleiding?
Ruim acht jaar was longarts Frank Smeenk lid van het College Geneeskundige Specialismen (CGS), waarvan de laatste twee jaar als vicevoorzitter. Hij gaat ‘zijn’ club missen. ‘Ik had nog graag meegedacht over het nieuwe specialismenlandschap.’
Vandaag is een bijzondere dag voor mij. Mijn oude opleider, laat ik hem voor het gemak de Chief noemen, neemt afscheid als praktiserend chirurg. We gaan hem missen maar zullen zijn lessen niet vergeten.
Aan de goede zorgverlener die het opleiden van een nieuwe generatie zorgverleners met plezier en passie doet, de huisarts die snapt dat je stage loopt om dingen te leren, niet omdat je alles al weet.
De specialist van de toekomst heeft aandacht voor positieve gezondheid en preventie bij patiënten, in consulten is samen beslissen met patiënten de norm, [...] de aios weet alles van e-health en springt soepel om met alle veranderingen die het zorglandschap zullen blijven kenmerken. Stevige en mooie ambities. Hoe zal dit alles zijn weg naar de opleidingswerkvloer gaan vinden?
In de pauze moet ik apart aan een tafel gaan zitten en krijg ik nog even toegesnauwd dat ik de volgende keer écht beter voorbereid moet zijn. ‘Ze is wel een goede arts’, zeggen een paar ervaren collega’s.
Veel medisch specialisten en andere zorgverleners worden tegenwoordig competentiegericht opgeleid volgens het CanMEDS-model. Maar het kan beter, vindt prof. dr. Pim Teunissen, bijzonder hoogleraar werkplekleren.
Competentiegericht opleiden in de zorg voldoet niet langer. Dat betoogde gynaecoloog prof. dr. Pim Teunissen, bijzonder hoogleraar ‘Werkplekleren in de Gezondheidszorg’ aan de Universiteit Maastricht, vrijdag in zijn oratie.
Met kostenbewustzijn kun je niet vroeg genoeg beginnen, vindt het College Geneeskundige Specialismen, dat om die reden het Bewustzijnsproject voor aiossen in het leven riep.
Waarom Opleidingsprijs vooral eigenlijk beter is dan Opleidersprijs is om het volgende: Opleidersprijs suggereert eenrichtingsverkeer. Niets is minder waar.
‘Blijf maar zitten Avin, blijf de echo vasthouden, dan help ik je.’ Hij pakt samen met mij de echo vast en laat me zien hoe hij de echo beweegt. ‘Zie je het? Dat is de linker. Nu mag jij de rechter zoeken!’ zegt hij aanmoedigend.
Het competentiegerichte opleiden is veel effectiever als de student verantwoordelijkheid draagt, vinden ze in Maastricht. Hun nieuwe masteropleiding voorziet daarin.
Vlaamse en Nederlandse hoogleraren huisartsgeneeskunde bundelden hun krachten om het Leerboek Huisartsgeneeskunde samen te stellen. Dat heeft een boek opgeleverd dat een scala aan vaardigheden behandelt die vallen binnen de zeven kerncompetenties, bekend van het CanMeds-model.
Het voorstel om de Nederlandse specialistenopleidingen te verkorten tot de Europese minimumeisen getuigt van kortzichtigheid. Opleiden is nu investeren in de toekomst. Daarop beknibbelen kan niet anders dan ten koste gaan van de kwaliteit.
