Wettelijke aanpassing nodig voor definitie van ‘embryo’

De definitie van ‘embryo’ moet wettelijk worden aangepast, omdat er inmiddels meer mogelijkheden zijn om wetenschappelijk onderzoek te doen met embryo’s en zogenoemde embryoachtige structuren. Ook op andere punten moet de Embryowet worden gewijzigd, zo blijkt uit het conceptwetswijzigingsvoorstel dat ter consultatie is gepubliceerd door het ministerie van VWS.

Na de wetswijziging is de definitie van een embryo niet langer een ‘cel of samenhangend geheel van cellen met het vermogen uit te groeien tot een mens’. Gezien de wetenschappelijke mogelijkheden op dit moment (en in de toekomst) kan ‘het vermogen om uit te groeien tot een mens’ niet langer het criterium zijn om te bepalen wat een embryo is en wat niet, zo staat in de uitgebreide memorie van toelichting bij het conceptwijzigingsvoorstel. 

Onder embryo’s worden na de wetswijziging ook bijvoorbeeld embryoachtige structuren verstaan die de ontwikkeling van een menselijk embryo nabootsen. Deze ‘ELS’(embryo-like structures) missen, althans op dit moment nog, bepaalde celtypen en structuren die essentieel zijn voor een complete embryonale ontwikkeling. Ze worden gebruikt om bijvoorbeeld onderzoek te doen naar de vorming van organen of het verbeteren van de slagingskans van ivf-behandelingen. 

Met deze wetswijziging moet worden bereikt dat voor het wetenschappelijk onderzoek met embryoachtige structuren dezelfde regels gaan gelden als voor het wetenschappelijk onderzoek met embryo’s. Dit type onderzoek zal dan ook medisch-ethisch worden getoetst door de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO).  

Het tot stand brengen van embryo’s voor wetenschappelijke doeleinden is verboden. Hoewel er bij een wetsevaluatie voor is gepleit dit verbod op te heffen, kiest de regering hier uit ethische overwegingen niet voor. Hoewel embryoachtige structuren met de wetswijzing onder de definitie van embryo vallen, zal er wat het verbod op het tot stand brengen van deze embryoachtige structuren wél een uitzondering worden gemaakt. 

Met de wetswijziging zullen er ook wat aanpassingen plaatsvinden op het gebied van onderzoek met en behandeling van foetussen. Evenals op het gebied van onderzoek met chimaeren en cybriden – twee verschillende typen mengvormen van menselijke en dierlijke cellen of van menselijk en dierlijk DNA. Mogelijk kunnen daarmee in de toekomst embryoachtige structuren gevormd worden. 

Met de wetswijziging wordt de Embryowet ook voorzien van genderneutraal taalgebruik. ‘Vrouw’ wordt bijvoorbeeld vervangen door ‘degene die beoogt zwanger te worden’, ‘zwangere vrouw’ door ‘zwangere persoon’ en ‘haar belangen’ door ‘diens belangen’. Ook wordt onder meer ‘hij’ vervangen door ‘diegene’ en ‘met zijn geslachtscellen tot stand gebrachte embryo’s’ door ‘met de geslachtscellen tot stand gebrachte embryo’s’.