Goede resultaten esketamine bij therapieresistente depressie

Patiënten met een therapieresistente ernstige depressie hebben waarschijnlijk meer baat bij esketamine dan bij de standaardbehandeling van hun ziekte. Esketamine is een vorm van ketamine die wordt toegediend als neusspray.

Deze conclusie volgt uit een open-label, enkelblinde, gerandomiseerde en gecontroleerde trial door Andreas Reif e.a., waarvan de resultaten zijn gepubliceerd in NEJM. De studie, gesponsord door de producent, werd uitgevoerd op 171 locaties in 24 landen. Patiënten waren tussen de 18 en 74 jaar. Ze hadden allemaal, zonder resultaat, antidepressiva gebruikt, zoals SSRI of SNRI. Vervolgens kregen 336 patiënten esketamine plus een SSRI of SNRI, terwijl nog eens 340 patiënten quetiapine plus een SSRI of SNRI kregen. Patiënten werden gedurende acht weken behandeld, gevolgd door 24 weken onderhoudsbehandeling.

In Nederland is het beleid dat esketamine (in combinatie met een SSRI of SNRI) in de tweedelijnszorg een plaats als vierde medicamenteuze behandeloptie heeft, dat wil zeggen na het falen van twee verschillende antidepressiva én falen van het toevoegen van lithium, mirtazapine of een atypisch antipsychoticum.

Commentator Rupert McShane (Universiteit van Oxford), niet betrokken bij het onderzoek, analyseert de resultaten in NEJM en komt tot de volgende bevindingen: Geen van beide behandelingen deed het bijzonder goed met betrekking tot het primaire eindpunt, de toestand na acht weken. Ofschoon esketamineneusspray effectiever was dan quetiapine met verlengde afgifte (27% van de patiënten vs. 18% van de patiënten) en gepaard ging met minder bijwerkingen die leidden tot stopzetting van de onderzoeksbehandeling. In de loop van de tijd ging het echter geleidelijk beter: in week 32 was 49 procent van de patiënten in de esketaminegroep en 33 procent in de quetiapinegroep in remissie en had respectievelijk 66 en 47 procent een respons op de behandeling gehad. Volgens de commentator laat de trial van Reif e.a. goed zien dat er plaats is voor therapeutisch optimisme; mogelijk worden patiënten nu onderbehandeld. Volgens hem moet esketamineneusspray daarom veel eerder worden toegepast. Dat optimisme is overigens ook gerechtvaardigd omdat esketamine waarschijnlijk niet de enige glutamaatantagonist zal zijn die zijn weg naar de klinische praktijk vindt, aldus McShane.