Schuldgevoel

Het overlijden van A zit mij niet lekker. Wat wil je ook: ‘s middags nog had ik bij hem thuis in het bijzijn van zijn partner en zijn dochter gezegd dat ik voor zijn onrust en agitatie de geriater wilde inschakelen en ‘s avonds lag hij in het ziekenhuis met een hypertensieve encefalopathie (tensie 240/140). Drie weken later overleed hij aan een hemorrhagia cerebri als postoperatieve complicatie na een nierarteriestentplaatsing in zijn enige nog functionerende nier. En ik had in al die weken dat hij zijn uiteenlopende lichamelijke klachten aan mij presenteerde niet eenmaal zijn bloeddruk gemeten!

Wat moet die familie wel niet van mij hebben gedacht? ‘Weer zo’n fietsenmaker die zich dokter noemt!’

Maar ikzelf vond het ook onverteerbaar. Want, en dat mag onbescheiden overkomen, het overkomt mij

zelden dat mijn klinische hypothese, gescherpt door bijna dertig jaar praktijk, zo hemelsbreed verschilt van de uiteindelijk gestelde diagnose.

Het was onverdraaglijk!

Ik begon koortsachtig te zoeken in zijn dossier. En inderdaad, de laatst opgemeten tensie dateerde uit 1992! En die was 150/80.

Mijn geweten smeekte om verzachtende omstandigheden. Ik belde een van de SEH’s waar hij de laatste maanden ook zijn klachten had gepresenteerd. En ziedaar, de tensie was

- aldaar opgemeten - twee maanden voorafgaande aan zijn overlijden nog 170/80 geweest. Dat maakte mijn schuldgevoel iets draaglijker. Die waanzinnig hoge tensie was dus in enkele weken ontstaan. Door een acute nierinsufficiëntie? Door ... what ever?

Dat poetst niet weg dat mijn eergevoel het niet verdraagt dat een aan mijn zorgen toevertrouwde patiënt in een ziekenhuis belandt zonder dat diezelfde dag een torenhoge bloeddruk door mij is opgemerkt. Ik heb alsnog een lesje geleerd: ‘Gij zult altijd tensie meten!’

Brieven

Schuldgevoel, H. Maas, oud huisarts

Hypertensie

In medisch contact nr:34 van 23-08-2002 las ik op pagina 1186 het artikel "Schuldgevoel"van Maarten Cox onder de rubriek "Veldwerk" over een patiënt met hypertensieve encephalopathie. Hij maakte zichzelf een verwijt, dat hij de laatste jaren bij hem vergeten was de tensie te meten. Ik wil even een heel ander verhaal vertellen. In mijn 34 jarige huisartsenpraktijk (van 1953 tot 1987) ,was ik ook huisarts in een bejaardentehuis en had ik aldaar ongeveer 200 bejaarden als patiënt. Zeer veel bejaarden, meest vrouwen (2 op de 10 patiënten waren mannen), hadden een tensie van 220-210/ 110-120 zonder klachten. De meesten wilden absoluut geen antihypertensiva gebruiken, omdat vele middelen in die tijd zulke nare bijwerkingen gaven Het middel was vaak nog erger dan de kwaal Toch kregen deze mensen beslist niet frequenter een hemiplegie , een tia of een decompensatio cordis dan de bejaarden met een normale tensie. Kennelijk was hun gehele circulatie hier op ingesteld. Er was, en dat vergeet ik nooit, een vrouw bij met een tensie van 240-/140, die mij vertelde op haar 82^e , dat zij al meer dan 40 jaar een hypertensie had en dat internisten er nooit in geslaagd waren deze ingesteld te krijgen. Op dat moment wilde ik het natuurlijk ook eens proberen en schreef haar het toen pas uitgekomen middel leron voor. Binnen 3 dagen had zij een tensie van 130/80 maar werd ik aan haar bed geroepen omdat zij zich toen doodziek , vreselijk duizelig en slaperig voelde. Zij gaf mij de pillen terug en ik moest beloven haar nooit meer een antihypertensivum voor te schrijven. Wel mocht ik bij haar regelmatig de tensie meten . De tensie klom bij haar klachtenloos langzaam(in een tiidsbestek van 15 jaar) op van 240/140 naar 270 /170 totdat zij op haar 97^e een embolie in haar linkeronderbeen kreeg en dit het begin was van het einde. Zelf had ik altijd de indruk, ik heb helaas geen statistiek bijgehouden, dat toename van de tensie in een kort tijdsbestek ( van acuut na een heftige emotie b.v. tot 3maanden à een halfjaar) voor de behandelend arts een waarschuwing moet zijn dat er"iets" dreigt.

Aan Maarten Cox’s slotzin "Gij zult altijd tensie meten", zou ik willen toevoegen. "Trek niet te snel zware conclusies en breng de patiënt niet onnodig in een paniektoestand".