KNMG: Mogelijkheden tot verbetering rechtspositie patiënt

Verbetering en verduidelijking van de rechtspositie van cliënten en patiënten in de zorg is nodig. Daarover zijn alle partijen het eens. De oplossing zoals VWS die onlangs voorstelde, het vervangen van bestaande wetgeving door een integrale ‘Wet cliënt en kwaliteit van zorg’, stuit echter op bezwaren.

In de gezondheidszorg hebben zich ontwikkelingen voorgedaan die aanleiding geven opnieuw na te denken over de rechtspositie van cliënten/patiënten.  Door de stelselwijziging is de positie van de zorgverzekeraar geaccentueerd, zonder dat voldoende duidelijk is hoe een cliënt in verhouding tot zorgaanbieder en zorgverzekeraar zijn rechten kan realiseren. Ook de toenemende ketenzorg roept vragen op over de rechten van patiënten: niet altijd is helder welke zorgaanbieder in de keten waarvoor verantwoordelijk is.  Specifieke aandacht is nodig voor patiëntenrechten in de care-sector. Wetgeving uit de jaren negentig  (Wgbo, Wet klachtrecht en dergelijke) en de ervaringen daarmee laten zien, dat deze op onderdelen kan worden verbeterd en nader kan worden uitgewerkt.

In rapporten van de inspectie (Staat van de Gezondheidszorg, 2006) en de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (De patiënt beter aan zet…, 2006) zijn tal van suggesties voor verbetering van de rechtspositie opgenomen. Enkele jaren geleden stelde de NPCF voor de bestaande wetgeving aan te vullen met een zogenaamde Zorgconsumentenwet, waarmee lacunes in de rechtspositie van cliënten zouden kunnen worden gedicht, met name in de driehoeksverhouding client-zorgaanbieder-zorgverzekeraar.

Sinds augustus 2007 heeft de minister van VWS de Tweede Kamer enkele malen laten weten  een ‘Wet cliënt en kwaliteit van zorg’ (WCKZ) voor te bereiden, in plaats van zes bestaande wettelijke regelingen: de Wgbo, de Wet klachtrecht, de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen,  de Kwaliteitswet zorginstellingen, de Wet bijzondere medische verrichtingen en de Wet toelating zorginstellingen. Kort voor kerst 2007 ontvingen alle koepel- en branche­organisaties in de zorg een brief met uitvoeriger informatie over het  voorgenomen beleid van VWS. Daarin geeft de minister een overzicht van zeven patiëntenrechten die naar zijn mening  verbetering behoeven en doet hij tal van nuttige suggesties en aanbevelingen. In de tweede plaats geeft de minister aan hoe hij de rechtspositie van cliënten/patiënten beter zou willen regelen. Daarbij gaat het onder meer om de vervanging van bestaande wetten door de genoemde WCKZ. 

Verkeerde oplossing voor reëel probleem

VWS en de koepels van patiënten/consumenten, zorginstellingen, beroepsbeoefenaren en zorgverzekeraars hebben onlangs over die brief overlegd. De veldpartijen onderschrijven  de noodzaak van een verbetering van de rechtspositie van patiënten en willen  daar samen met de overheid aan werken. Wel moet er oog zijn voor het belang van de huidige wetgeving en voor de activiteiten die het veld de afgelopen jaren ter ondersteuning daarvan heeft onder­nomen. De koepels van patiënten/consumenten, zorginstellingen en beroepsbeoefenaren plaatsten tal van vraagtekens bij het voorstel om een aantal bestaande wetten te vervangen door een nieuwe Wet cliënt en kwaliteit van zorg. De KNMG noemde de WCKZ ‘de verkeerde oplossing voor een reëel probleem’. Het accent moet op de inhoud liggen.

Eerst moeten de problemen met de rechtspositie goed worden geanalyseerd, alvorens te besluiten welke oplossingen effectief en mogelijk zijn. Daarbij zal het gaan om een scala van activiteiten en oplossingen, waarvan (het aanpassen van) wetgeving maar een onderdeel is.  De KNMG vindt dat lang niet alle problemen die rond de rechtspositie van cliënten/patiënten aan de orde zijn met wet­geving te maken hebben.

­

VWS en de veldpartijen hebben afgesproken dat een vervolgdiscussie plaatsvindt over de inhoud van wenselijke en noodzakelijke aanpassingen van de rechtspositie van patiënten/cliënten. Alle betrokken organisaties geven op korte termijn een eerste schriftelijke visie op de inhoud van de rechtspositie: welke verbeteringen zijn nodig en hoe kunnen we ze het beste realiseren? De zeven patiëntenrechten vormen het kader, door het ministerie reeds als knelpunt benoemd. Maar denkbaar is dat uit het overleg ook nog andere knelpunten rond patiëntenrechten en kwaliteit van zorg naar voren komen. Zodra alle reacties binnen zijn, volgt overleg over de aanpak van de rechtspositie.

Omdat zij de bevordering van de kwaliteit van de volksgezondheid hoog in het vaandel heeft staan, hecht de KNMG van oudsher veel waarde aan een goede regeling van de rechten van de patiënt. Al dan niet in samenwerking met patiëntenorganisaties en andere betrokkenen heeft de KNMG op dat gebied de afgelopen jaren veel activiteiten ontwikkeld. Ook heeft de KNMG bijgedragen aan de totstandkoming van de bestaande wetgeving. In het verlengde daarvan neemt de KNMG graag deel aan het overleg dat de komende tijd tussen overheid en veldpartijen over de verbetering van de rechtspositie zal worden gevoerd. Uitgangspunt daarbij is dat er, zoals ook de huidige Wgbo dat omschrijft, een balans blijft bestaan tussen een goede rechtspositie enerzijds en de eigen verantwoordelijkheid van zorginstellingen en beroepsbeoefenaren anderzijds. Het voorstel om te komen tot een Wet cliënt en kwaliteit van zorg  is in de visie van de KNMG geen optie. 

Nadere informatie: prof. mr. J. Legemaate, tel. 030 2823 765 of

j.legemaate@fed.knmg.nl

.

Zeven patiëntenrechten:

 1. Het recht op beschikbare en bereikbare zorg.

 2. Het recht op keuze en het recht op keuze-informatie.

 3. Het recht op kwaliteit en veiligheid.

 4. Het recht op informatie, toestemming, dossier­vorming en privacy.

 5. Het recht op afstemming tussen zorgverleners.

 6. Het recht op een effectieve en laagdrempelige klacht- en geschillenbeslechting.

 7. Het recht op medezeggenschap en goed bestuur.