Freud

Dit jaar wordt in de hele wereld herdacht dat Sigmund Freud 150 jaar geleden werd geboren. Deze beroemde psychiater heeft de kijk van de westerse mens op zichzelf voorgoed veranderd. Ikzelf ben altijd een bewonderaar van Freud geweest. En daarom heb ik mezelf op 6 mei getrakteerd op het bijwonen van de schitterende Freud-lezing in het Academiegebouw in Leiden ter opening van het Nederlandse Freud-festival.

Vandaag moest ik even aan Freud denken toen H. weer op het spreekuur kwam. H. die volgens mij aan een ernstige ziekte lijdt waar hij heel bagatelliserend over doet. Pas na lang aandringen gaf hij me nu toestemming daarover telefonisch een cardioloog te raadplegen.

‘Tegenover mij zit een 64-jarige man,’ zei ik tegen de cardioloog ‘bij wie ik bij herhaling een hartslag van 140/min vind; twee handbreedten demping over de rechterlong; en pretibiaal oedeem. Kan ik binnen een week een afspraak voor hem maken?’

‘Zal ik hem niet beter vandaag zien?’, zei de cardioloog. ‘Het klinkt serieus genoeg, toch?’

‘Laat me even met de patiënt overleggen. Hij zit hier tegenover me.’

‘De cardioloog wil u eigenlijk vandaag nog zien?’

H. keek op zijn horloge en schudde van nee. ‘Ik heb geen tijd want ik moet zo weg om de zaak (café) te openen.’

‘Je hoort wat hij zegt’, zei ik tegen de cardioloog.

‘Inderdaad. Er zijn blijkbaar belangrijker dingen in het leven.’

Is deze casus geen schitterende illustratie van het begrip ‘afweer’, een centraal thema in Freuds werk? Want afweer is een mislukte poging (in dit geval ontkenning) om aan een ondraaglijk ervaren situatie (in dit geval een levensbedreigende ziekte) te ontsnappen. En bewijst dit voorbeeld niet dat Freuds gedachtegoed nog springlevend en belangrijk is?

Maarten Cox, de huisarts