Beroepstrots

Professionals worden in toenemende mate gezien als ‘lege zielen’. Prof. dr. Geert Blijham, tot 1 januari van dit jaar voorzitter van de raad van bestuur van het UMC Utrecht, zegt in een gesprek met twee andere bestuurders in de zorg:

‘In de publieke opinie lijkt soms de gezagvoerder van een verkeersvliegtuig wel het ideale voorbeeld van een professional. Maar dat is nauwelijks meer een professional te noemen, omdat de besturing van zo’n vliegtuig volledig is geautomatiseerd.’ In de zorg is dat heel anders volgens hem: daar is aandacht nodig voor de individuele patiënt die ‘zich in steeds wisselende gedaante presenteert’.

Het citaat is te vinden in de rijk geschakeerde bundel Beroepstrots, waarvan vrijwel alle bijdragen (interviews, essays) een geest van verzet ademen tegen de te grote uniformerende druk door politiek, bestuur en toezichthouders. Professionals moeten hun beroepstrots herwinnen en dat kan door ‘aanhoudende betrokkenheid’ (dat wil zeggen: langdurige inzet voor goed werk), door een vergroting van de ‘handelingsruimte’ via een kritische blik op de regels en administratieve druk en door ‘opkomen voor je werk’.

Over politieagenten gaat het, en over de rechterlijke macht, over leraren en maatschappelijk werkers. Maar ook de zorg ontbreekt niet. Al deze beroepsbeoefenaars zitten in hetzelfde schuitje. Zo wordt een lans gebroken voor een totaal andere benadering van de crisis in de GGZ. Daar kan alleen een werkbare oplossing komen als ‘beleidsmakers en professionals hun deskundigheid gaan bundelen en gaan samenwerken’.

Dat betekent dat de bestuurders een stap opzij moeten doen. De toverformule is daarbij steeds: meer ruimte voor de praktijk van alledag. Daar hebben professionals bij uitstek verstand van. Het boek eindigt met een ‘neorepublikeinse bestuursfilosofie’: vakmanschap staat gelijk aan burgerschap. Daarbij moeten aansturing van prof’s via prestatiebeloning en outputparameters, en op angst en wantrouwen zo snel mogelijk verdwijnen. HM

.