Het lef om terug te kijken

De coronacrisis is nauwelijks ten einde of de volgende drama’s kondigen zich alweer aan. De aangrijpende oorlog in de Oekraïne en dichter bij huis de tweede MeToogolf. De wereld is klein geworden en al het nieuws dendert ongefilterd ons leven binnen, waardoor we continu overspoeld raken. De vraag is of we onszelf desondanks toch toestaan om de coronacrisis op een gezonde manier te verwerken?

De afgelopen twee jaar hebben we sociale verbinding, zingeving, routine en rituelen moeten ontberen. We kregen er angst, onzekerheid, dreiging, gebrek aan regie en autonomie en veel eenzaamheid voor terug. Families en vriendengroepen werden uit elkaar gedreven: voor of tegen vaccineren. De QR-code als symbool van onderdrukking vanuit de overheid of juist een manier om kwetsbaren te beschermen?

‘We gingen al dertig jaar met onze oude vriendengroep op wintersport, maar corona heeft onze vriendschap verscheurd en we spreken elkaar niet meer.’ Uitspraken als deze waren geen uitzondering.

De vraag is of we voldoende lef hebben om terug te kijken of dat we doorgaan alsof er niks is gebeurd. De draad oppakken en de nare gevoelens vermijden door ze te dempen met seks, drugs en rock-’n-roll is op de korte termijn misschien een comfortabele strategie. Op de lange termijn kan het riskant zijn. Het niet onderkennen en bespreekbaar maken van dat­gene wat lastig of misschien wel traumatisch is geweest, kan grote impact hebben. De nare emoties komen onverwacht en ongecontroleerd naar boven, op momenten dat het niet goed uitkomt en je er geen grip op hebt.

Weggestopte gevoelens kunnen ervoor zorgen dat je brein nog steeds in de ‘gevaarstand’ blijft staan

In de mentale schijf van vijf die ik ooit ontwierp is het ‘praten over je problemen’ een belangrijk onderdeel. Dat klinkt vaak een beetje soft, maar is in mijn spreekkamer altijd de allereerste stap naar genezing. Het verbaast me hoe slecht mensen vaak in staat zijn om simpelweg te benoemen wat zich in hun binnenwereld afspeelt.

Bijvoorbeeld dat je worstelt met machteloosheid en woede omdat je bedrijf tijdens de laatste lockdown toch nog kopje-onder is gegaan. Frustratie omdat je relatie het constant op elkaars lip zitten niet heeft overleefd. Verdriet omdat je je kind hebt zien verpieteren op zijn studentenkamer omdat alles online moest en hij nog niemand kende in de nieuwe stad. De pijn omdat je beste vriendin zich niet wilde laten vaccineren en in jouw ogen daarmee koos voor zichzelf in plaats van voor jullie vriendschap. Je angstig en gespannen voelen omdat alles nu weer live is en je het dagelijks contact met anderen stiekem ook ongemakkelijk bent gaan vinden, waardoor je je vaak ziek meldt.

Ons brein is geprogrammeerd om gevaar te herkennen. Weggestopte gevoelens kunnen ervoor zorgen dat je brein nog steeds in de ‘gevaarstand’ blijft staan en overal triggers ziet. Je reageert heftiger, angstiger of met meer somberheid op situaties die in het hier en nu misschien niet zozeer naar zijn, maar je wel doen denken aan de angst, dreiging, onzekerheid, eenzaamheid of het gebrek aan autonomie van toen.

Als het verleden blijft resoneren, dan ben je minder goed in staat om de realiteit van nu zuiver te beoordelen. We hebben moed en de juiste woorden nodig om samen te verwerken.