Ga meer internetten!

Medisch onderzoek ontwikkelt zich steeds verder. Het is niet dat we op de ene dag aan het aderlaten waren om de vier lichaamsvochten in balans te krijgen en de dag daarop dubbelblinde RCT’s samenbrachten in evidencebased systematische reviews. Reproduceerbaarheid, falsifieerbaarheid, controlegroepen, randomisatie, placebo’s, dubbelblindheid… Allemaal zaken waarvan we in de loop van ruim duizend jaar het belang zijn gaan inzien.

Hoe fantastisch en rationeel we de hedendaagse wetenschap ook vinden, ik ben ervan overtuigd dat de generaties artsen na ons moeite zullen hebben de essentiële tekortkomingen ervan te begrijpen. Ons onderzoek voldoet niet aan totaal logische en essentiële voorwaarden. Welke die voorwaarden zijn? Ik vertel het u over vijftig jaar.

De voorlopig laatste stap in de evolutie van medisch onderzoek is de verplichte registratie van trials vóórdat ze worden uitgevoerd. Waren vroeger de uitkomsten van een trial niet zoals je had gehoopt, dan veranderde je simpelweg achteraf de eindpunten of inclusiecriteria. Als dat niet afdoende hielp, kon je altijd nog je trial wegbergen in een diepe lade en hem net zolang overdoen tot de resultaten naar wens waren.

De belangrijkste site voor registraties van trials is Clinicaltrials.gov. Daar moeten de karakteristieken van studies van tevoren worden opgegeven: inclusiecriteria, interventie, eindpunten, et cetera. Veranderingen in het protocol moeten er worden gemeld en blijven voor altijd zichtbaar. Zoek bijvoorbeeld op ‘oseltamivir AND double blind’ en er rolt maar één randomized controlled trial uit met resultaten: studie NCT00412737: immuungecompromitteerde patiënten die twaalf weken lang Tamiflu of placebo slikten. Het interessante van deze, bij mijn weten, enige ooit aangemelde oseltamivir-RCT is dat er geen significant verschil uitkwam (klik bij het resultatentabblad op outcome measure 1): 7/238 versus 5/237 patiënten die influenza opliepen.

De studie werd eind 2008 afgesloten, ruim voor de Mexicaanse-griepepidemie. Bijzonder relevante informatie destijds, dunkt me, die zonder enige moeite zou zijn geaccepteerd door The Lancet of NEJM. Waarom zijn de resultaten dan nog niet gepubliceerd door sponsor en oseltamivirproducent Roche? Dat mag u helemaal zelf bedenken.

Het aardige van Clinicaltrials.gov is dat veranderingen in het protocol worden bijgehouden. Via de link ‘History of changes’ kunt u naar het archief van de studie. Zie hier de veranderingen die werden doorgevoerd op 8 september 2009. Een jaar na beëindiging van de studie werd het protocol veranderd. Er werden eindpunten verwijderd die niet significant waren (flu-like illness, secondary complications) en kwam er één eindpunt bij dat het wel was (PCR-bevestigde influenza). Elders legt Roche uit waarom de van tevoren bedachte eindpunten zo slecht waren. Laten we hopen dat de redacties van wetenschappelijke tijdschriften hier niet intrappen.

Clinicaltrials.gov is een mooie stap op weg naar het perfecte medische onderzoek. De volgende stap is dat we er ook regelmatig op kijken.

Miquel Ekkelenkamp is arts-microbioloog en schrijver (onder de naam Bulnes)

PS: De 4,5 miljoen doses Tamiflu die minister Hoogervorst op aanraden van de Gezondheidsraad in 2005 aanschafte, zijn inmiddels over datum. Heeft u er 50 miljoen euro voor over om nieuwe te kopen?

Meer Uitbraak