Blogs & columns
Blog

Jullie mogen alles van me weten …

5 reacties

… behalve mijn pincode. Een gouwe ouwe in de reclame. Toen we in de jaren negentig massaal gingen pinnen, moest het er bij ons wel eerst worden ingehamerd dat we die pincode moesten afschermen voor vreemde ogen. Sterren als Rob de Nijs en Sylvia Millecam schreeuwden die boodschap uit via de media. De slogan wordt nog weleens gebezigd als iemand duidelijk wil maken dat hij (bijna) niets te verbergen heeft.

Zo iemand ben ik ook. Ik loop met (bijna) alles te koop. Dat lijkt op zichzelf niet zo'n probleem. Je beschikt toch zelf over je persoonlijke gegevens? Dat hebben we ooit geformuleerd als een ethisch beginsel. Zelfbeschikking of autonomie hebben we dat genoemd. En dan gaat het niet alleen over je bloedgroep, maar ook over je ziekten en je behandelingen. Of om bij de actualiteit te komen: over je vaccinatiestatus. Of je jouw omgeving laat weten of je al dan niet gevaccineerd bent tegen covid. Dat maak je zelf uit. Je houdt zelf de regie over je gegevens.

Maar zo simpel is het toch niet. Waarom is privacy de laatste jaren zo'n belangrijk thema geworden? Dat komt doordat anderen (personen, instanties) steeds meer gegevens over ons zijn gaan vastleggen. Niet voor de lol, maar om daar dingen mee te doen. Waar we zijn, met wie we praten, wat we kopen, wat onze politieke en seksuele voorkeur is. Er wordt enorm veel informatie over ons verzameld. Vaak zonder dat we dit weten. En we maken het de verzamelaars ook nog eens heel gemakkelijk! We delen steeds meer informatie over onszelf. Op social media bijvoorbeeld. Soms bewust, vaak onbewust. Met slimme technieken wordt die informatie vervolgens verzameld, gekoppeld en doorverkocht. Want onze gegevens zijn geld waard. Veel geld.

Dat 'jullie mogen alles van me weten' hoor je dan ook niet zo vaak meer.  Maar liefst 94 procent van de Nederlanders maakt zich zorgen over de bescherming van zijn persoonsgegevens. Vooral over het volgen van het onlinezoekgedrag en wifitracking. Bij uitstek situaties waarin mensen de grip op hun persoonsgegevens kwijt zijn. Terwijl ik dit intyp word ik virtueel geschaduwd. Zolang ik tenminste online ben.

Logisch dus dat er een wettelijke barrière is opgeworpen tegen gegevensmisbruik: de Algemene Verordening Gegevensverwerking (AVG) uit 2018. Uitgangspunt daarvan is dat privacy een grondrecht is. Privacy betekent dat je zelf de regie houdt over je eigen gegevens. Wie krijgt wat te weten of te zien? Dat willen we zelf uitmaken. We willen niet steeds gevolgd worden.

Maar ondanks die AVG worden we nog steeds gevolgd. En worden we verplicht om informatie te leveren. Aan de Belastingdienst bijvoorbeeld. Die verzamelt zelf al een boel informatie over ons, en bij de jaarlijkse belastingaangifte mogen we dat verder aanvullen. Je kunt je inkomen niet verborgen houden voor de Belastingdienst. Ook de AVG kan dat niet beletten. Dat komt omdat elk grondrecht, ook privacy, beperkt wordt door andere grondrechten. Het recht op onderwijs en ouderdomspensioen bijvoorbeeld. Om die laatste rechten veilig te stellen vraagt de overheid een geldelijke bijdrage van ons, naar rato van ons inkomen. We betalen belasting. Dat vinden we niet leuk, maar we accepteren wel dat dat onvermijdelijk is.

Ik vind het dus niet zo gek dat ook het recht op goede gezondheidszorg grenzen stelt aan onze privacy. De AVG kan dat niet beletten. Iedereen vindt het vanzelfsprekend dat patiënten hun medische verhaal vertellen aan hun dokter. Dat een zorgmedewerker in het ziekenhuis zich laat inenten tegen hepatitis B. Daar heeft de FNV nog nooit tegen geprotesteerd. Zo is het ook volkomen terecht dat een zorginstelling mag vragen naar de covidvaccinatiestatus van een medewerker. En voor bepaalde vormen van zorg die vaccinatie verplicht stelt. In veel buitenlanden is dat gewoon praktijk, maar bij ons ligt dat nogal moeilijk.

Ik vind het ook heel normaal dat een werkgever een medewerker vraagt of-ie gevaccineerd is. En dat die werkgever dat eist van die medewerker, als die in zijn werk in contact komt met collega's en cliënten. Ik hoor sommige bedrijfsartsen roepen dat dat tegen de AVG is. Dat ze niet meewerken aan wat ze als een schending van het beroepsgeheim zien. Ik deel die opvatting niet. De AVG is van vóór de pandemie. De AVG is een regeling om een grondrecht te beschermen dat niet absoluut is. Dat kan botsen met andere grondrechten. Wat vindt u belangrijker: privacyregels, of preventie van covid?

Meer van André Weel

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • L.F. Mentink

    Huisarts (helaas n.p.)

    Wat probeer je duidelijk te maken? Hier zit weer eens een gevalletje van cognitieve dissonantie dat mij aanspoort hier eens over na te denken. Neem dit niet persoonlijk, ik wil alleen van de mogelijkheid gebruik maken wat tegenwicht te bieden.

    Wor...dt het niet eens tijd voor een register waarin staat wanneer je je laatste keer de handen hebt gewassen, of je rookt, drinkt, of zelfs drugs gebruikt en dat ergens in een dossier buiten de regie van de werknemer is opgeslagen? Al zou een werkgever dit vragen, dan nog zou het vastleggen van dit soort dingen een schijnveiligheid bieden en daarmee een behoorlijke psychose veroorzaken, wanneer het normale biologische systeem van "vertrouwen en vertrouwd worden" door een computer omzeilt wordt en als alternatieve waarheid en machtsmiddel wordt gehanteerd. Als je als werkgever graag wilt dat je werkgever gevaccineerd is, is het je goed recht dit te vragen en nieuwgierig te zijn naar afwijkende beweegredenen om gezamenlijk tot een risicoschatting te komen. (dit is namelijk het doel). De werknemer is niet verplicht hierop te antwoorden. Waarom dit bij covid wel verplicht te stellen en niet bij griep, CMV, HPV, herpes, HIV etc.. Registreren we dan binnenkort ook de aanleg voor antisociaal gedrag (is al mogelijk om genetisch te testen), je muziekvoorkeur, je vriendengroep en de snelheid waarmee je naar je werk rijdt? De discussie waarom dit verplicht te stellen is al meerdere keren gevoerd en eindigt vaak in de conclusie dat dit weinig zin heeft als je niet weet wat het effect van het vaccin is op het al dan niet aanmaken van een voldoende immuunrespons, of als je niet weet of iemand van nature al immuun is? Bij hepatitis is dit laatste zeer helder en duidelijk. Er wordt zelfs gemeten of er voldoende respons is en een natuurlijke immuniteit is zeldzaam.
    Ik ben het helemaal met je eens. Privacy is een groot goed. Wanneer je niet meer weet wat er met je gegevens gaat gebeuren, als je geen regie meer hebt over alles wat er over je is vastgelegd en je er niet vanuit kunt gaan dat deze informatie integer gebruikt blijft worden is dat een nare gedachte. Het registreren van vaccinatiestatus zie ik niet als excuus om hierin de touwtjes te laten vieren. Wetende dat er maar 1 wetje hoeft te worden aangepast om iedereen 24/7 automatisch te laten controleren met een verplicht sociaal-kredietsysteem, zie ik geen reden om enige vorm van medewerking te verlenen om een pilot hiervoor te laten slagen.
    Nu zul je denken, daar heb je weer een Wappie... (ik ben hooguit als mild anarchistisch te bestempelen) Ik geloof dat het goed is gebruik te maken van ondersteunende technologie, maar als middel, nooit als doel. Registratie dient decentraal, encrypted en liefst met zelf in te stellen autorisatie tot stand te komen. We staan op een moment in de geschiedenis dat technologie een doel lijkt te worden en onderdeel uitmaakt van een stuk zingeving om middels techniek alles beter te maken. Het narratief toont vooral de voordelen en maakt gebruik van angst wanneer we hier niet in meegaan. Men laat ons vergeten dat dit op de lange termijn als 1 van de vele stappen naar bijvoorbeeld een totalitaire regie zou kunnen leiden en dus meer kwaad doet dan goed. Wie heeft er niet soms heimwee naar de tijden van voor het internet en mobiele telefonie. Zelfs al zou het niet uitmonden in een totalitaire regime, dit is namelijk in de westerse individualistische maatschappij niet waarschijnlijk, worden we er als mens gelukkiger en gezonder van?
    We moeten oppassen dat technologie en mogelijkheden niet zwaarder wegen dan het individuele recht om zonder technologie mens te mogen zijn.
    Bij dit soort veranderingen moet je je ervan bewust zijn, dat beslissingen voornamelijk gemaakt worden op emotie en vertrouwen.(ook al hebben mensen er voor gestudeerd en zitten er in bijvoorbeeld het OMT de meest geniale mensen). Wat als het systeem toch niet te vertrouwen blijkt en hier niemand de verantwoordelijkheid voor kan nemen, omdat niemand het geheel overzag? Wanneer er een verkeerd algoritme wordt ingezet krijg je bijvoorbeeld rampen als toeslagenaffaires, maar ook datalekken en identiteitsdiefstal.
    Ik las dat de Nederlandse overheid ons zonder ons te consultere heeft ingestemd met het op europees niveau analyseren van burgerfoto's t.b.v AI en gezichtsherkenning.. Men wil dat iedereen een QR op zijn telefoon kan tonen om nu ook al te kijken of deze techniek ook ingezet kan worden voor een CO2 en banksysteem.. Is dit wenselijk en was het huidige alternatief zo slecht? Komen we op iedere hoek van de straat een crimineel tegen en ken je meer dan 1 persoon die stelselmatig moedwillig de belasting oplicht? Kennen we uberhaupt 1 persoon die moedwillig een virus verspreid.
    Waarom gaan we blind vertrouwen op de registratiedrang in de zorg, als je weet dat de compliance van medicatiegebruik met een beetje geluk boven de 50% uitkomt en er een onderrapportage is van ziekte uitlokkende factoren. dit zou pleiten voor decentrale registratie bij de patient, waarbij de patient eerlijk zijn gegevens kan invullen en kan delen met de personen die hij of zij vertrouwd. Laten we het daarbij niet hebben over de toegenomen bureaucratie.

    We moeten ons telkenmale blijven bezinnen op de consequenties die zogenaamde vooruitgang met zich meebrengt voor de manier waarop we als mensheid sociaal interacteren en de manier waarop we hier evolutionair gezien zonder ICT technologie een heel eind gekomen zijn.
    We moeten ons bewust worden, dat we vanuit ons beperkt cognitieve vermogen niet kunnen voorstellen welke technologische stap er volgt en welk maatschappelijke consequenties dit met zich meebrengt. Daarnaast moeten we ons bewust zijn, dat we als individu en zelfs als land te zwak zijn hier enig tegenwicht aan te bieden al vorens te praten over vanzelfsprekendheden en de acceptatie die de techniek met zich mee lijkt te brengen.

    • A. . van Berkel

      waarnemend huisarts

      Wat een prachtige ethische beschouwing, dank u wel!

      "We moeten oppassen dat technologie en mogelijkheden niet zwaarder wegen dan het individuele recht om zonder technologie mens te mogen zijn."

  • J.B.E. Hulshof

    GGZ-arts, Wolfheze

    Ik heb er geen moeite mee als werkgevers in de zorg aan hun medewerkers vragen of ze gevaccineerd zijn tegen corona. Als individu mag je dan recht op privacy hebben over welke persoonlijke gegevens dan ook, maar alles heeft zijn prijs: als een werkn...emer in de zorg weigert om aan de werkgever te melden of hij/zij een coronavaccinatie hebt gehad, dan zou in het uiterste geval de werkgever de mogelijkheid moeten hebben om die medewerker op zeker moment op non-actief te stellen totdat die medewerker is gevaccineerd. Het gezondheidsbelang van kwetsbare patiënten mag zwaarder wegen dan het privacybelang van de individuele medewerker omtrent zijn/haar vaccinatiestatus. Intussen mogen uitbaters van uitgaansgelegenheden ook aan bezoekers vragen om hun QR-code of een ander vaccinatiebewijs te laten zien en mogen ze bezoekers de toegang ontzeggen als ze dit weigeren. Daar hoor je ook geen principiële bezwaren tegen.

  • W.J. Duits

    bedrijfsarts, Houten

    Het is belangrijk dat je je beschermt als dat kan. In het ziekenhuis en ook in de verdere zorg en zelfs bij de politie is een vaccinatie tegen Hepatitis-B aanbevolen. Om het beroepsrisico zoveel mogelijk te verminderen.
    Het is werkgevers gevraagd o...m te zorgen voor de mogelijkheid tot vaccineren en dat zonder verplichting.
    We weten dat ook bij Hepatitis-B vaccinatie dat er zogenaamde "non-responders" zijn, mensen die geen antistof maken, zij blijven dus ad-risk en moeten bij een prikaccident met overdrachtsrisico anti-stof krijgen ingespoten.
    Waarom deze aanloop? Als je in de zorg wilt zorgen dat het risico van de kwetsbare patiënt wordt verkleind, dan is de vaccinatie tegen Covid niet afdoende is gebleken. Er bestaat de mogelijkheid blijkbaar van overdracht na vaccinatie. De interessante vraag daarbij is: Komt dat misschien doordat er non-responders zijn, dat zou pleiten voor een antistoftiter bepaling, om zeker te zijn dat het werkt. Een andere zeer effectieve bescherming voor de kwetsbare patiënt is handenhygiëne en het dragen van een FFP2 masker.
    We weten al heel veel van de reactie op onze vaccinaties tegen Covid, maar nog niet alles.
    Ik ben absoluut voor een vaccinatie, laten we daar over eens zijn, maar om risico's uit te bannen voor patiënten is toch nog enige voorzichtigheid geboden.

  • C. van Blooijs

    Huisarts, Rijnsaterwoude

    Helemaal mee eens, André,

    In zorginstellingen hebben we al sinds jaar en dag de Ri&E . Risico’ s voor de werknemers worden daardoor zo klein als mogelijk is gehouden. Dit is verplicht voor elke instelling.
    Roken bijv. werd meer en meer aan banden... gelegd hoewel het hier ook gaat om privacy.
    Reden is het voortschrijdend inzicht dat meeroken , naast de overlast van stank, schadelijk is. Mogelijk niet voor iedereen maar wel voor enkelen. En dan hebben we het nog niet over de schade die de werknemer zelf oploopt.
    Zo ook met Corona. Duidelijk is dat niet-gevaccineerden een risico vormen, niet voor iedereen, maar wel voor enkelen met grote consequenties.
    Roeptoeteren dat gevaccineerden ook besmettelijk kunnen zijn en daarom net zo risicovol , is inmiddels door voortschrijdend inzicht wel achterhaald.

    Kees van Blooijs, huisarts

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.