Folie

Mevrouw G. is een keurige Parisienne van 71 jaar, met als enige dissonant in haar verschijning de tardieve dyskinesie die ze heeft opgelopen na een kortdurende behandeling met antipsychotica. We bespreken met haar en haar echtgenoot de indicatie voor elektroconvulsieve therapie (ECT) bij haar therapieresistente depressie in het kader van een bipolaire stoornis. Zij en haar man hebben alle vertrouwen in het advies van de psychiater. Belangrijker voor hen is wat ze nu moeten zeggen tegen haar familie, die slechts op de hoogte is van een ziekenhuisopname, maar niet van de diagnose. Zelfs de opnamelocatie, psychiatrisch ziekenhuis Sainte Anne, laat weinig, of misschien wel te veel aan de verbeelding over en wordt daarom angstvallig vermeden.

Hoe kan het toch dat er hier op psychiatrische stoornissen, zoals de bipolaire stoornis, nog zo’n sterk taboe rust? Het was nota bene op steenworpafstand van Sainte Anne, in het beroemde Salpêtrière-ziekenhuis, dat Falret in 1854 de ‘folie circulaire’ omschreef, het prototype van de huidige bipolaire stoornis. Daarmee identificeerde hij een aparte entiteit binnen de ‘folie’ (gekte), wat de weg zou kunnen plaveien naar destigmatisering. Een halve eeuw eerder had Pinel al als een van de eersten in Europa de patiënten ‘de boeien’ afgedaan.

Meneer L., 51 jaar en van Frans-Italiaanse origine, onderschrijft het grote taboe op zijn diagnose bipolaire stoornis en heeft veel discriminatie ervaren. Hij vindt zijn ziekte zelfs minder erg dan het oordeel van de maatschappij waar hij onder te lijden heeft en benadrukt dat volgens een peiling van het Institut Montaigne 90 procent van de Fransen denkt dat mensen met een psychiatrische stoornis nooit geheel beter worden. Twee op de vijf Fransen denkt bij psychiatrische stoornissen nog steeds aan folie. Hij wijt het aan het katholicisme. Een psychiatrische stoornis wordt volgens hem al gauw geassocieerd met bezetenheid door de duivel, waar mensen zich snel van distantiëren.

‘U kunt uw directe familie op de hoogte stellen van uw depressie, maar u hoeft uw diagnose en de ECT-behandeling niet te benoemen’, zei de psychiater tegen mevrouw G. en haar man. Ook de psychiater lijkt te vrezen voor stigmatisering en uitsluiting wegens folie. Dan lijkt het een brug te ver om vrienden en familie over de ECT-behandeling te vertellen zonder dat hen de associatie met exorcisme bekruipt.