NVAB-voorzitter: WIA: geen baan, geen uitkering

Ik neem u even mee terug naar het late voorjaar van 2005. Bedrijfs- en verzekeringsartsen, organisaties van chronisch zieken, gehandicapten en WAO-platform waren uitgenodigd om in de kamercommissie Sociale Zaken hun visie te geven op de nieuwe arbeidsongeschiktheidswet. Genoemde organisaties waren eensgezind in het afwijzen van een lijst van aandoeningen. Tegelijk spraken zij hun ernstige zorg uit over de zwakke positie van diegenen die minder dan 35 procent arbeidsongeschikt zullen worden bevonden.

Er is goed geluisterd naar de zorgen die er waren om de WIA-aanspraak te laten afhangen van één lijst van aandoeningen. De toenmalige minister De Geus heeft de Gezondheidsraad om advies gevraagd, hetgeen heeft geresulteerd in het concept van de 3-B-richtlijnen (behandelen, begeleiden, beoordelen). Kort samengevat komt het erop neer dat iemand geen recht heeft op een WIA-uitkering als hij niet volgens de regelen der geneeskunst is behandeld en begeleid, en als er van werknemers- of werkgeverszijde onvoldoende is gewerkt aan re-integratie. Een breed gedragen concept dat iedereen met de neus ‘richting werk’ plaatst. Inmiddels stellen de departementen via ZonMw geld beschikbaar om deze richtlijnen te ontwikkelen. Nooit genoeg geld natuurlijk, maar het begin is er!

Het probleem van de zwakke positie van diegenen die minder dan 35 procent arbeidsongeschikt worden bevonden, is door de politiek helaas niet opgepakt. Het werd de CDA-VVD-D66-coalitie destijds ook wel gemakkelijk gemaakt. Terwijl vertegenwoordigers van boven­genoemde organisaties, inclusief de NVAB, er uitdrukkelijk voor waarschuwden dat zonder een sterkere ontslagtoets veel mensen twee jaar na aanvang van hun ziekte/arbeidsongeschiktheid zouden worden ontslagen, bleef het van werknemerszijde stil. Nee, zij zouden er samen met de werkgevers wel voor zorgen dat aan die mensen ander passend werk zou worden aan­geboden. Een sterke ontslagtoets was daarbij niet nodig. Een onverwachte naïviteit uit werk­nemershoek, die door de andere genodigden niet werd begrepen. Voor de toenmalige coalitie kwam het goed uit en het wetsvoorstel werd op dat punt ongewijzigd aangenomen.

Wat betekent dat nu in de praktijk? Een buschauffeur meldt zich ziek. Hij is moe, heeft veel dorst en plast veel. Hij blijkt suikerziekte te hebben. Afvallen, meer bewegen en het slikken van orale anti-diabetica helpt onvoldoende en - helaas - hij moet insuline gaan spuiten. Een enkele maal heeft hij een hypo, maar hij voelt dit niet aankomen. In verband met gevaar voor derden wordt zijn ‘groot rijbewijs’ ingetrokken, waardoor hij feitelijk niet meer als chauffeur kan werken. Volgens de wet moet de werkgever het loon twee jaar doorbetalen. In die tijd wordt dankbaar gebruikgemaakt van de capaciteiten van deze (ex-)chauffeur voor allerlei hand- en spandiensten. Na een jaar en negen maanden volgt de WIA-keuring; eerst door de verzekeringsarts en vervolgens door de arbeidskundige van het UWV. Uitslag: u bent minder dan 35 procent arbeidsongeschikt, want u kunt in ander werk nog minstens 65 procent verdienen van wat u verdiende. U krijgt dus geen uitkering - maar wel ontslag! De ontslagtoets van CWI, het oude arbeidsbureau, voltrekt zich voornamelijk ‘op de stukken’ en als de werkgever beweert dat er geen passend werk is, dan wordt dat feitelijk niet door een arbeids-­kundige op de werkvloer getoetst. De chauffeur komt in de WW.

Kunnen bedrijfsartsen iets aan deze situatie doen? Wij kunnen signaleren dat er een grote kans is dat er géén WIA-uitkering volgt en in een vroeg stadium - binnen die twee jaar van loondoorbetaling - werkgever en werknemer stimuleren naar ander werk te zoeken, gesteund door een goede rechtspositie. Maar dat zorgen voor die rechtspositie, dat zal door de bonden moeten worden geregeld! Ieder zijn taak.

Pieter Rodenburg, voorzitter NVAB