Hersenspinsels 1: Woordenstroom

Thriller of roman? In Engeland en Amerika won ‘De Minna Mannen’ (oorspronkelijke titel ‘Motherless Brooklyn’’) in beide categorieën de prijs voor het beste boek. Jonathan Lethem schreef inderdaad een spannend en haast briljant boek. Hoofdpersoon is Lionel Essrog, verhuizer en detective van klein kaliber, stroman van louche figuren in Brooklyn. Essrog lijdt aan het syndroom van Tourette. Zijn kompanen noemen hem ‘freakshow’ en beschouwen hem als halfonnozel. Waarschijnlijk ontsnapt hij daardoor uiteindelijk aan de dodendans: ‘Een Touretter kan ook De Onzichtbare Man zijn.’ Lionel is een scherp waarnemer: ‘Door Tourette leer je wat mensen stelselmatig negeren en vergeten, leer je het realiteitsbreiende mechanisme te zien dat mensen gebruiken om het onverdraaglijke, het ongerijmde, het ontwrichtende weg te stoppen.’

De wereld lijkt vergeven van Tourette want Lionel ziet zelfs in slapeloosheid een variant hiervan: ‘Het wakende brein racet rond, proeft de wereld als die zich heeft afgewend, raakt hem overal aan, weigert tot rust te komen, zich aan te sluiten bij het collectieve knikkebollen.’ Lionel is een creatief taalkunstenaar al voelt hij zich ‘een strakgespannen veer’ of ‘een airbag in een dashboard, laag voor laag opeengepakt, klaar voor het moment waarop ik explodeer’.

De tic om iemand aan te raken blijkt wat lastig in gangsterland en zijn woordengebraak is verslavend: ‘Taal borrelde nu in mijn binnenste, de bevroren zee was aan het smelten.’ Deze plotselinge rukken en stoten van belediging maken Lionel uiterst charmant. Een hoogtepuntje uit de vele hoogtepunten: Lionel (‘Lyrische Eggdog! Logische Assnog!’) gaat naar wat een plaats van vrede heet te zijn. Vooraf denkt hij al: ‘Praats van bede? Laatste zeden? Raad de reden?’ Even later zit hij te midden van doodstil mediterende boeddhisten. Hoelang?

Jonathan Lethem, De Minna Mannen. Prometheus, ISBN 90 446 0071 0, 371 pg.,

16,50

Frans Meulenberg

Hersenspinsels -2: Gebroken hoofd