Dwang in de psychiatrie (3)

Ik zet vraagtekens bij haar visie dat het (nog altijd) goed is dat de BOPZ een ‘opnamewet’ is. Deze wet ontstond in reactie op repressieve misstanden en in de tijd van de antipsychiatrie. De patiënt werd in bescherming genomen tegen de té actieve behandelaar en diens bestwilprincipe. Inmiddels zijn de tijden veranderd. De relaties tussen patiënten en behandelaars zijn meer horizontaal geworden en het handelen in de psychiatrie transparanter.

Maar de BOPZ als ‘opnamewet’ heeft negatieve gevolgen. Dwangbehandeling kan pas binnen een dwangopname worden gegeven bij ‘ernstig’ gevaar ten tijde van die opname. Daardoor duurt het vaak te lang voor tot dwangbehandeling wordt besloten. Immers, het ‘ernstige’ gevaar wordt juist door de opnamesituatie afgewend, terwijl ‘gevaar’ voortduurt. Dat dwingt dan tot machteloos en nodeloos afwachten, tot het echt misloopt. Dan is de situatie vaak zodanig geëscaleerd dat fysieke dwang en gebruik van separeer niet meer kunnen worden voorkómen. Wat separatie betreft staat Nederland in de wereld op een trieste hoogte. Dat heeft te maken met de BOPZ. Als iets eerder over dwang kan worden gesproken en tot dwangmedicatie kan worden overgegaan, kan fysieke dwang en separatie worden verminderd. Het schrappen van het woordje ‘ernstig’ kan daartoe de ruimte bieden.

Maar eigenlijk moeten we de BOPZ fundamenteel herzien. Veel landen hebben wetgeving die zich richt op ‘gedwongen behandeling’: de treatment order. Laten we de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen maar vervangen door een Wet BBGGZ: bijzondere behandelingen in de GGZ. De amendementen waren een goede opmaat daartoe.

Heiloo, februari 2002