De dappere kijker. Waarom Netflix ons meer te bieden heeft dan Kant
Ethische reflectie via Netflix
Plaats een reactie
De dappere kijker. Waarom Netflix ons meer te bieden heeft dan Kant, Ellen ter Gast, Uitgeverij Klement, 156 blz. 21,99 euro.
Ethische reflectie betekent heen en weer bewegen tussen ethische overtuigingen, de morele principes die we aanhangen en onze morele intuïtie. Soms moeten we onze morele opvattingen ter discussie stellen. Wie ethische vragen serieus neemt, is bereid de onderliggende morele waarden kritisch te bezien, om uit de eigen comfortzone te treden. En dat vereist morele moed, aldus filosoof Ellen ter Gast, die tien jaar geleden promoveerde op een proefschrift over de genetisch gemanipuleerde muis.
De basis van haar nieuwe boek, De dappere kijker, vormen verhalen die knagen en je aan het denken zetten. Ethische vraagstukken zijn vaak het thema van een dergelijk verhaal. Omgekeerd kleuren die verhalen het publieke debat. Deze notie is niet nieuw, ook niet in filosofie, want het levenswerk van Martha Nussbaum is hierop gebaseerd (Ter Gast noemt haar naam trouwens nergens). Waar Nussbaum zich echter baseert op klassieke teksten uit de oudheid of beroemde romans als van Marcel Proust, leest de jonge moderne mens Harry Potter en de wat oudere J.R.R. Tolkien. En ze kijken allemaal speelfilms of series op Netflix. Deze ‘fictieve personages zijn collectief eigendom. Iedereen kent ze, of kan ze leren kennen. Dat maakt goede gesprekken over hun daden mogelijk’. Films (Indecent Proposal, The Matrix, maar helaas niet eXistenZ) en series (True Detective, The Bridge en House of Cards) vormen de basis voor Ter Gasts pleidooi voor morele moed.
Zij schrijft aanstekelijk, brutaal en uitdagend. Daarbij durft ze – even speels als gericht – tegen heilige huisjes te schoppen. Haar kernboodschappen: ideeën over ‘goed’ en ‘slecht’ handelen zijn niet statisch. Inzichten over goed en kwaad veranderen voortdurend. Het ‘goede’ is daarbij geen absoluut gegeven maar een menselijk construct. Dat maakt ook dat onze morele intuïtie feilbaar is; moreel oordelen is immers mensenwerk. Tot slot, ethische vraagstukken horen bij het leven, ze zijn onvermijdelijk. De reden daarvoor is simpel: de wereld is niet perfect.
Ter Gast rondt haar boek af met zeven ‘richtlijnen voor morele moed en wijsheid in lastige situaties’.
Haar lessen in praktische filosofie overtuigen en, mede op geleide van dit boek, pleitte de directeur van het filmfestival Cinekid in de NRC al voor een kijklijst voor jongeren, in te zetten tijdens medialessen op scholen. Hoe ziet de toekomst eruit als dit alles gemeengoed wordt? Vermoedelijk is een leesbril dan minder urgent dan een zitvlakprothese.
- Er zijn nog geen reacties
