Centraal Tuchtcollege vliegt uit de bocht

Het valt niet goed te begrijpen dat het Centraal Tuchtcollege in deze casus heeft gekozen voor een beroepsverbod, dat in de regel alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden wordt opgelegd.

Burn-outklachten

De feiten: een vrouw is langdurig ziek vanwege burn-outklachten. De bedrijfsarts is betrokken bij de beoordeling van haar aanspraak op een ziektewetuitkering. Hij is van mening dat de vrouw geen aanspraak hoort te hebben op loondoorbetaling onder de ziektewet en vraagt haar onder andere ‘Waarom bent u hier?’ en zegt herhaaldelijk ‘Ik heb hier grote moeite mee’. Bij het consult geeft hij de vrouw ‘met tegenzin’ vier weken uitstel, maar belt haar na het spreekuur met de mededeling dat hij haar toch hersteld zal melden. De bedrijfsarts gaat niet in op het verzoek van de vrouw om contact op te nemen met een andere bedrijfsarts die haar kort tevoren volledig arbeidsongeschikt verklaarde. Hij weigert daarover uitleg te geven en maakt opmerkingen als ‘Dit gaat tegen ieder gevoel van mij in’. De bedrijfsarts geeft een andere lezing van het gesprek en zegt dat hij het niet nodig vond om met een andere behandelaar contact op te nemen, ook al wist hij dat de collega een afwijkende mening had. De bedrijfsarts meent dat hij op grond van de beschikbare gegevens advies kon uitbrengen. Ook het feit dat de vrouw antidepressiva gebruikte was voor hem geen reden voor nader onderzoek.

Onbehoorlijke bejegening

Het tuchtcollege is, mede op basis van de dossieraantekeningen en het door klaagster gemaakte transcript van het consult, van oordeel dat in de gesprekken sprake is geweest van onbehoorlijke bejegening, met name het ontmoedigen van een gerechtvaardigde aanspraak op doorbetaling van loon. Het tuchtcollege oordeelt verder dat de bedrijfsarts tekort is geschoten in zijn onderzoekplicht en te zeer op zijn eigen bevindingen is afgegaan.

Het staat wel vast dat de bedrijfsarts zich bij de verzuimbegeleiding onzorgvuldig heeft gedragen. Dat blijkt uit zijn aanpak van het verzuimspreekuur en zijn woordgebruik tegenover klaagster. Verder heeft hij zich, zacht gezegd, ongelukkig uitgelaten op de zitting van het regionaal tuchtcollege door op te merken dat een toetsbare opstelling in zijn geval ‘gevaarlijk’ zou zijn. Dat brengt het regionaal college tot de slotsom dat er sprake is van ernstig laakbaar gedrag met een grote kans op recidive. Het regionaal college legt een berisping op en besluit tot publicatie van de uitspraak. Tot zover is er nog niet zoveel bijzonders aan de hand. Hoe anders loopt het in hoger beroep.

Hoger beroep

De bedrijfsarts gaat in hoger beroep. Wat de feiten betreft komt het Centraal Tucht­college (CTG) tot dezelfde constateringen als het regionaal tucht­college en concludeert dat de bedrijfsarts zich ‘onheus’ tegenover klaagster heeft gedragen en dat er sprake is van ‘onprofessioneel handelen’. Het CTG voegt daaraan toe dat de bedrijfsarts ‘krampachtig’ geredeneerd heeft, waardoor hij niet goed kan beoordelen wat ‘de betreffende werknemer op dat moment in dat specifieke geval nodig heeft, zonder direct een vergelijking met anderen te maken’. Opmerkelijk genoeg ziet het CTG daarin aanleiding de opgelegde maatregel aan de orde te stellen en laat daarop direct de conclusie volgen dat de maatregel berisping niet passend is en de maatregel van doorhaling (lees: beroepsverbod) moet volgen. De motivering van deze uitzonderlijke verzwaring is summier en beslaat maar enkele alinea’s. Kern daarvan is dat de bedrijfsarts ter zitting ‘overtuigd is van zijn eigen gelijk’, ‘in het geheel niet ontvankelijk is voor feedback’ en zich ‘niet toetsbaar heeft opgesteld’. Bovendien heeft de arts de beslissing van het regionaal college ‘bewust niet in zijn intervisiegroep ingebracht’. Daarna herhaalt het CTG dat de arts ‘geen inzicht heeft in zijn eigen functioneren’.

De motivering van deze uitzonderlijke strafverzwaring is summier

Motivering

De motivering die het CTG geeft voor deze aanzienlijke strafverzwaring overtuigt niet. Dat wordt nog versterkt door het feit dat het college zelf al constateert dat ‘voor soortgelijke verwijten die de bedrijfsarts worden gemaakt doorgaans geen door­haling wordt opgelegd’. Het CTG verwijst alleen in algemene termen naar de ‘veiligheid van (arbeidsongeschikte) patiënten/werknemers (…)’, zonder dit echter in verband te brengen met de feiten van deze zaak. Het feit dat de arts zich overtuigd toont van zijn eigen gelijk kan toch geen reden zijn voor een zo grote strafverzwaring. Ook een arts heeft in een tuchtrechtelijke procedure immers het recht om zijn kant van de zaak naar eigen inzicht zo goed mogelijk te belichten. Dat is het recht op vrij verweer. Bovendien heeft het CTG eerder al eens geoordeeld dat een arts zich naar aanleiding van een klacht op het standpunt mag stellen dat hij correct heeft gehandeld. Dat kan moeilijk zonder enige mate van overtuiging van het eigen gelijk. Een streng verwijt over gebrek aan zelfreflectie staat daarmee op gespannen voet.

Uit de beslissing blijkt niet dat de bedrijfsarts eerder met de tuchtrechter in aanraking is geweest. Wel wordt tussen de regels door opgemerkt dat de arts zich ‘aan het einde van zijn loopbaan bevindt’ zonder dat het tuchtcollege dit afweegt tegen de noodzaak om desondanks over te gaan tot het opleggen van de zwaarste tuchtrechtelijke maatregel. In ieder geval had mogen worden verwacht dat het CTG had afgewogen waarom niet met een lichtere maatregel, zoals een (voorwaardelijke) schorsing, had kunnen worden volstaan.

Niet te vergelijken

Er zijn nog andere redenen om een vraagteken bij deze beslissing van het CTG te plaatsen. Allereerst de verhouding tussen de maatregel en het gedrag dat de bedrijfsarts wordt verweten. In de periode 2015-2021 heeft het CTG jaarlijks twee tot vijf keer de maatregel van doorhaling opgelegd (2017 is met zeven doorhalingen een uitzondering). In die zaken gaat het steeds om een zeer ernstige schending van professionele normen, waarbij vaak ook sprake is van recidive. Koploper is grensoverschrijdend (seksueel) gedrag, met name het aangaan van een (seksuele) relatie met een patiënt.² Daarnaast gaat het om gevallen van zeer ernstig tekortschieten in de zorgverlening. Dat het CTG de lat daarbij zeer hoog legt, blijkt wel uit de veelbesproken beslissing uit 2015 waarin het college het verzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) tot doorhaling van de inschrijving afwees omdat die ‘disproportioneel’ werd geacht. Het ging in dat geval om een huisarts die door de strafrechter was veroordeeld wegens een levensdelict en mishandeling. De IGJ was van mening dat de ex-huisarts de geschiktheid miste om zijn beroepsleven voort te zetten als verpleeghuisarts, maar het Centraal Tuchtcollege wees het gevraagde beroepsverbod af.³

De ernst van aan de bedrijfsarts verweten onbehoorlijke bejegening en het tekortschieten in onderzoek is niet te vergelijken met de gevallen van zeer ernstige normoverschrijding die in eerdere beslissingen hebben geleid tot een beroepsverbod.

De arts werd pas in de eindbeslissing geconfronteerd met de doorhaling

‘Verrast’ met beroepsverbod

Een volgende reden voor het plaatsen van een vraagteken is het feit dat in deze zaak aan de bedrijfsarts een beroepsverbod is opgelegd terwijl het regionaal tuchtcollege volstond met de relatief lichte maatregel van berisping. Dat is hoogst uitzonderlijk.

Er is in de genoemde periode van zes jaar slechts één casus waarin in hoger beroep voor het eerst een doorhaling is uitgesproken, maar in dat geval had het regionaal tuchtcollege geen berisping maar een schorsing van zes maanden opgelegd. In die zaak ging het om zeer ernstige klachten (onder andere het schrijven van een valse medische verklaring en een serieuze aanwijzing van seksueel misbruik), terwijl bovendien de IGJ in hoger beroep een verzoek tot her­beoordeling van de strafmaat had gedaan.⁴

Als het regionaal tuchtcollege een beroepsverbod oplegt, kan de arts zich daar­tegen in hoger beroep nog verweren en stukken (bijvoor­beeld een deskundigenrapport) inbrengen. In de hier besproken zaak is de bedrijfsarts in hoger beroep ‘verrast’ met het beroepsverbod waartegen hij zich niet meer kan verweren.

Gewone rechter en arbiters

Ook om een derde reden wringt deze beslissing. Dat betreft de grote afstand tot de toetsingsnorm die de gewone rechter en arbitrale colleges (zoals het Scheidsgerecht Gezondheidszorg) tegenwoordig hanteren bij de beoordeling van de noodzaak tot beëindiging van de beroepsuitoefening door een arts. Wij hebben het dan over beëindiging van de arbeidsovereenkomst of toelatingsovereenkomst (respectievelijk ledenovereenkomst in geval van een medisch-specialistisch bedrijf) met een arts vanwege ernstig tekortschieten in de beroeps­uitoefening. Daaraan stellen de gewone rechter en arbiters steeds hogere eisen. Die eisen gaan vooral over de deugdelijkheid van het onderzoek dat aan deze ingrijpende beslissing vooraf is gegaan, het bieden van hoor en wederhoor en vooral of aan de arts serieus de gelegenheid is gegeven om zich te verbeteren. Zo heeft het Scheidsgerecht Gezondheidszorg een verzoek tot ontbinding van de toelatingsovereenkomst afgewezen omdat het verzoek was gebaseerd op een gebrekkig deskundigenrapport.⁵ Niet zo lang geleden wees de Rechtbank Gelderland het verzoek tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst met een internist-oncoloog af omdat onvoldoende onderzoek was gedaan naar diens functioneren, en veroordeelde het betreffende academisch ziekenhuis om de arts weer toe te laten tot het ziekenhuis.⁶

In de hier besproken beslissing over de bedrijfsarts komt het erop neer dat al deze procedurele eisen feitelijk niet zijn gevolgd. Van deugdelijk onderzoek naar de noodzaak van een beroepsverbod blijkt niet, laat staan dat de arts zich over de uitkomst daarvan kon uitlaten. Hij werd immers pas in de summier gemotiveerde eindbeslissing geconfronteerd met de doorhaling van de inschrijving. Toen was het echter al te laat.

Beleid verhelderen

In de laatste evaluatie van de Wet BIG zijn kritische passages gewijd aan het beleid van tucht­colleges bij het opleggen van maatregelen.⁷ Daarbij is het advies gegeven om dat beleid te verhelderen en voorwaarden te formuleren waaraan de motivering van maatregelen in ieder geval moet voldoen. Met de hier besproken beslissing over een bedrijfsarts heeft het Centraal Tuchtcollege meer dan onderstreept hoe actueel die aanbeveling is. 

auteur

prof. mr. Joep Hubben, emeritus hoogleraar gezondheidsrecht en oud-(tucht)rechter

contact

jhhubben@hotmail.com

cc: redactie@medischcontact.nl

voetnoten

1. Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg ECCLI:TGZCTG:2021:136.

2. Zie bijvoorbeeld Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, 28 september 2017, Gezondheidszorg Jurisprudentie, 2018,4. Voorts de beslissing van 5 december 2017, Gezondheidszorg Jurisprudentie, 2018, 64.

3. Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, 12 februari 2015, Gezondheidszorg Jurisprudentie, 2015, 41.

4. Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg, 31 maart 2015, ECLI:NL:TGZCTG:2015:113.

5. Scheidsgerecht Gezondheidszorg, 6 maart 2014, Gezondheidszorg 6 maart 2014, Gezondheidszorg Jurisprudentie 2014, 95.

6. Rechtbank Gelderland, 10 mei 2021, Gezondheidszorg Jurisprudentie 2021, 83.

7. J.G. Sijmons c.s., Tweede Evaluatie Wet op de Beroepen in de individuele gezondheidszorg, Den Haag, ZonMw, 2013, hoofdstuk 9.5, p. 277.