Wartaal - Voorzitter NVVG

Recentelijk verzuchtte Bert van Boggelen, kwartiermaker van het werkgeversinitiatief de Normaalste Zaak, dat zich sterk maakt om mensen met een arbeidshandicap aan het werk te helpen, dat van een hele grote groep arbeidsbeperkten niet bekend is wat hun competenties zijn. Door de huidige privacywetgeving kunnen veel medische zaken niet worden doorgegeven, die wel invloed hebben op het functioneren. De kans op mismatches is daardoor groot: ‘Ik ken een werknemer met een psychische stoornis die werd geplaatst met de boodschap: hij is een beetje druk. Maar dan wel even vergeten te vertellen aan een werkgever dat zo iemand af en toe helemaal flipt.’¹

Een goed voorbeeld van de spraakverwarring die heerst in verzuim- en re-integratieland. Bijna niemand weet precies wat er verteld, genoteerd, geregistreerd en geadviseerd moet en mag worden zonder de privacy te schenden. We hebben het intussen ook wel heel ingewikkeld gemaakt.

Mijn poging om orde te scheppen in de chaos. Het medisch geheim: omvat alles wat in vertrouwen met een arts wordt gedeeld. Dus niet alleen medische gegevens, ook niet-medische gegevens. Medische gegevens: wat je mankeert, welke zorgverleners je bezoekt, welke pillen je slikt, of je pijn hebt, moe bent, sombert enzovoort. Sociale gegevens: relatieproblemen, zorgtaken, schulden, huisvestingsmiserie, detentie. Het zal duidelijk zijn dat sommige sociale gegevens ‘ik kom om in de schulden’ veel privacygevoeliger zijn dan sommige medische gegevens ‘ik heb mijn enkel verstuikt’.

Welke gegevens mag een werkgever of re-integratiebedrijf te weten komen? Zaken als: wat zijn de beperkingen en mogelijkheden van de werknemer? welke werkaanpassingen zijn er nodig? wat is de verwachte duur van het verzuim?

In dit woud raakt iedereen de weg kwijt. Want niemand spreekt in zorgvuldig gescheiden talen: de taal van wat onder het medische geheim valt en wat niet, van wat medisch is en wat niet, wat sociaal is, al of niet privacygevoelig en wat je moet weten om goed te kunnen (helpen) re-integreren. Onze volstrekt gejuridiseerde afspraken over gegevensuitwisseling bij verzuim en re-integratie voldoen niet. Is het niet hoog tijd voor een fundamenteel andere aanpak?

Daar komt nog bij dat steeds meer eigenschappen intussen de status van medische stoornis hebben verworven. Door deze extra complicatie liggen missers bij het registreren, rapporteren en adviseren op de loer. Er mag niet gerapporteerd worden dat iemand ADHD of een autisme spectrumstoornis heeft, maar wél welke beperkingen dit met zich meebrengt. Tsja.

De lijst die is opgesteld als handvat voor advisering over re-integratie spant de kroon.² ‘Psychische aandoening’ mag niet. Daar moet ik ‘aandoening’ van maken. ‘Pijnpoli’? Nee! dit wordt ‘behandeling in een gespecialiseerde kliniek’. Fysiotherapeut? Kan niet. Hoogstens ‘behandelaar’. Familieomstandigheden worden ‘omstandigheden’. En deze dan: ‘lopen met krukken in verband met knie’. Mag niet! Dit is het politiek correcte alternatief: ‘voor zijn eigen fysiek belastende werkzaamheden heeft hij goed gebruik van beide armen en benen nodig’. Het staat er echt! Een goocheme werkgever of personeelsfunctionaris kan met deze lijst in de hand de door de dokter opgestelde keurige tekst gewoon terugvertalen.

Het ‘privacy-proof’ rapporteren heeft surrealistische trekken gekregen. Is er een way out?³

Jim Faas, voorzitter NVVG

1 P&O actueel 16 juli 2014
2 Leidraad Bedrijfsarts en Privacy, NVAB/BoraBorea, 2011
3 Suggestie: revisie van het CPB-rapport ‘De zieke werknemer en privacy’, 2008.