Een nieuw geluid in de zorg

DBC’s essentieel voor de overgang naar een vraaggestuurde zorg

In het financieringssysteem van ziekenhuizen en medisch specialisten moeten per 1 januari 2003 de DBC’s zijn ingevoerd. Project DBC 2003 biedt daarbij ondersteuning.

De contracten tussen ziekenhuizen en zorgverzekeraars zijn vanaf 2003 gebaseerd op diagnose-behandeling-combinaties (DBC’s). De bekostiging van ziekenhuis- en medisch-specialistische zorg geschiedt dan niet meer op basis van aanbodgerelateerde parameters maar op basis van vraaggerelateerde productprijzen. Dit hebben de Orde van Medisch Specialisten, de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, de Vereniging van Academische Ziekenhuizen, Zorgverzekeraars Nederland en het ministerie van VWS vastgelegd in het bestek van de aanpak van het DBC-project¹ waarin zij zich committeren aan de invoering van DBC’s als systematiek voor de bekostiging van ziekenhuizen en honorering van medisch specialisten met ingang van 1 januari 2003.

In het project DBC 2003 geven de komende twee jaar in hoog tempo ziekenhuizen, wetenschappelijke verenigingen en zorgverzekeraars de DBC-systematiek en de voorwaarden voor im- plementatie ervan verder vorm. Zij worden daarbij ondersteund door de landelijke projectorganisatie DBC 2003. Aansturing van het DBC 2003-traject gebeurt via de Stuurgroep DBC 2003, samengesteld uit vertegenwoordigers van de vier branche-organisaties (Orde, NVZ, VAZ, ZN) en het ministerie van VWS dat het project financieel ondersteunt. Prof. dr. Lense Koopmans is onafhankelijk voorzitter. Het CTG treedt op als adviseur. Per 1 januari 2001 is de uitvoering van het project gegund aan Cap Gemini Ernst & Young; mr. P. Gijs de Vries fungeert als projectleider.

Opgelegde schaarste

De branche-organisaties en VWS zien invoering van de DBC-systematiek als een belangrijk instrument in de overgang naar een meer vraaggestuurd stelsel voor de gezondheidszorg. Het model van aanbodsturing voldoet niet langer. Het wordt voor een groot deel bepaald door macro-economische overwegingen: het beheersen van de collectieve lasten. Het beleid van ‘opgelegde schaarste’ leidt tot lange wachtlijsten en via de rechter afgedwongen recht op zorg. Kortom, een overgang naar meer vraagsturing is essentieel.

De zorgverzekeraars zijn voor hun verzekerden aanspreekbaar voor het contracteren van goede zorg. Zij hebben een zorgplicht. Vanuit dat perspectief schieten de huidige ziekenhuisbudgettering en de honorariumbudgetten voor medisch specialisten tekort. Het beperken van het aanbod verdraagt zich niet met de verplichting van de zorgverzekeraars om patiënten binnen een vastgestelde periode te helpen. Onderhandelingen tussen zorgverzekeraars, zieken- huizen en medisch specialisten over volume, prijs en kwaliteit dienen te worden gefaciliteerd door een stelsel van producten die medisch herkenbaar en kostenhomogeen zijn. 

DBC’s verschaffen transparantie in de zorg en zijn een goed instrument om een stelsel van contracten tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars mogelijk te maken. Ze geven inzicht in het gehele zorgtraject van de patiënt in de polikliniek en kliniek. Registreren van de DBC’s gebeurt door de medisch specialisten zélf aan de hand van opgestelde typeringslijsten. De wetenschappelijke verenigingen bepalen in nauwe samenwerking met de projectorganisatie de DBC’s en clusters van DBC’s. Aan de DBC’s kan de kostprijs van het ziekenhuis worden verbonden. Voor de honorering van de medisch specialisten wordt de in het project te valideren werklast van de medisch specialist aan de DBC gekoppeld. Op basis van een uniform uurtarief kan de prijs van de DBC worden bepaald. De honorering van medisch specialisten en de bekostiging van ziekenhuizen wordt hiermee gekoppeld aan het geleverde productievolume.

Hoewel het project primair is gericht op het ontwikkelen van DBC’s ten behoeve van de bekostiging van ziekenhuizen en de honorering van medisch specialisten, zijn er meer positieve ‘bijwerkingen’ te verwachten van het systeem van productprijzen (DBC’s). Wij denken met name aan de mogelijkheden op het gebied van kwaliteitsbeleid, interne sturing van bedrijfsprocessen, capaciteitsbepaling en transparantie van de sector. Deze elementen vallen echter op dit moment buiten de scope van het DBC-traject. Dit is primair gericht op het realiseren van de invoering van DBC’s per 1 januari 2003.

Strakke planning

Om de implementatie van DBC’s in het bekostigingssysteem van alle ziekenhuizen en de honoreringssystematiek van medisch specialisten per 1 januari 2003 gestalte te geven is een strakke planning opgesteld (zie kader). Het gaat om een complex en veelomvattend traject dat alle ziekenhuizen en medisch specialisten, maar ook de zorgverzekeraars raakt. Het gaat immers om de bekostiging van alle reguliere en topklinische zorg. Daarmee komen de FB-systematiek van ziekenhuizen en de lumpsumfinanciering van medisch specialisten te vervallen, wat aanpassing van de wetgeving noodzakelijk maakt.

Een eerste groep koploperziekenhuizen start in de periode januari tot april van dit jaar met de implementatie van de DBC-systematiek. Een tweede groep koploperziekenhuizen volgt halverwege het jaar. Om tot DBC’s te komen die medisch herkenbaar en kostenhomogeen zijn, worden de gegevens van de koploperziekenhuizen centraal geanalyseerd. De wetenschappelijke verenigingen spelen hierbij een belangrijke rol. Tussentijdse terugkoppelingen, evaluaties en discussies zijn een integraal onderdeel van dit proces.

De wetenschappelijke verenigingen gebruiken de gegevens van de koploperziekenhuizen om de typeringslijsten van DBC’s vast te stellen waarmee alle ziekenhuizen vanaf 2002 de zorg gaan registreren. De koploperziekenhuizen leveren ook informatie over de kosten per activiteit. De kostprijs van elke DBC is een optelsom van door het ziekenhuis gemaakte werkelijke kosten voor de verrichtingen die dan in de DBC zijn opgenomen. Alle DBC’s die zijn geregistreerd per specialisme, worden geclusterd tot een beheersbaar en overzichtelijk aantal zorgproducten. Het clusteren vindt plaats op basis van inzicht in zorgprofielen² en de kosten van een DBC.

Normtijd

Naast het feit dat er helderheid wordt verkregen over de kosten van het ziekenhuis voor iedere DBC, wordt ook de werklast voor de medisch specialist per DBC bepaald. Voor elke stap in het zorgprofiel stellen de wetenschappelijke verenigingen dan per specialisme een normtijd vast. De vastgestelde normtijden zullen via een werklastmeting worden gevalideerd, waarbij de beschikbare capaciteit per specialisme, de tijdsbesteding per specialisme en de omvang van de landelijke productie worden meegenomen. Door middel van een uniform uurtarief kan het honorariumdeel van de medisch specialist vervolgens worden opgenomen in de prijs van de DBC’s. Samen met de kostprijs (kosten ziekenhuisorganisatie) ontstaat dan een totaalbeeld van de kosten van de zorgverlening: een prijs per zorgproduct met een vast honorariumdeel en een kostprijsbestanddeel.

De implementatie van DBC-registratiesystemen en het opstellen en definiëren van zorgprofielen, zoals per 1 januari 2002 voor alle ziekenhuizen is voorzien, stellen eisen aan de informatievoorziening en het informatiebeleid van instellingen. De ziekenhuizen organiseren en regisseren zelf de aanpassing aan de meer vraaggestuurde en procesgeoriënteerde DBC-systematiek in hun eigen instelling. De projectorganisatie DBC 2003 ondersteunt hen daarbij. De ervaring van de koploperziekenhuizen met de organisatie, registratie en informatievoorziening wordt daar uiteraard bij betrokken.

Ook voor de zorgverzekeraars heeft de invoering van de DBC-systematiek grote implicaties. Momenteel wordt in beeld gebracht wat de invoering van deze systematiek betekent voor de zorgverzekeraars op het terrein van berichtenverkeer en administratie en op welke wijze bijvoorbeeld de communicatie en de afstemming met het traject verzekeraarsbudgettering vorm zal worden gegeven.

Adequaat systeem

Het project DBC 2003 genereert een grote hoeveelheid informatie met betrekking tot DBC’s. Hiervoor wordt een adequaat geïntegreerd informatiemanagementsysteem opgezet. Dit systeem kan in de toekomst door geautoriseerde personen worden gebruikt als continue informatiebron over DBC’s op medisch, kwalitatief, logistiek, financieel en ICT-gebied.

Om per 1 januari 2003 productieafspraken te kunnen maken voor de bekostiging van alle ziekenhuizen is aanpassing van de WTG vereist. Een deel van het ziekenhuisbudget (infrastructuur, opleiding en topreferentie) behoort straks overigens niet tot het domein van de onderhandelingen. Hiervoor worden afzonderlijke budgetten beschikbaar gesteld. Het DBC-traject richt zich in eerste instantie namelijk alleen op de variabele kosten per DBC, zoals deze zich in de ziekenhuizen voordoen. Nadere afspraken over het overgangs- en eindmodel van de nieuwe bekostigingssystematiek zijn eveneens noodzakelijk.

De hoofdlijnen, de richting en het einddoel van het project DBC 2003 zijn duidelijk. Over onderwerpen als prijsvorming (lokale prijzen, richtprijzen, of maximumprijzen), informatie-uitwisseling, vormgeving van het overgangstraject en bekostigingssystematiek gaan de partijen gedegen van gedachten wisselen. Ook worden de implicaties van de nieuwe bekostigingssystematiek op de wet- en regelgeving in beeld gebracht. De landelijke stuurgroep streeft ernaar medio dit jaar een DBC 2003-akkoord te sluiten, waarin de hoofdlijnen van het DBC-systeem in relatie tot wet- en regelgevingsaspecten, onder meer ten aanzien van de WTG, worden aangegeven. Dit akkoord zal ter instemming worden voorgelegd aan de achterbannen.

Bovenstaande stappen zullen leiden tot het einddoel van het DBC 2003-project: implementatie van de DBC-systematiek per 1 januari 2003. Heldere en veelvuldige communicatie zal integraal onderdeel zijn van dit ambitieuze en complexe project.

Gezamenlijke inzet

De wetenschappelijke verenigingen hebben veel werk verzet met het tot stand brengen van typeringslijsten van DBC’s en het ontwikkelen van registratie-instructies. De koploperziekenhuizen en de daar werkzame medisch specialisten geven nu de registratie van DBC’s, de kostprijsbepaling en de noodzakelijke informatievoorziening vorm. Van de wetenschappelijke verenigingen wordt de komende periode veel verwacht met betrekking tot het valideren van de typeringslijsten en het bepalen van normtijden voor DBC’s. Ziekenhuizen bereiden zich voor op de invoering van DBC’s met ingang van 2002 en ook de zorgverzekeraars gaan de DBC-systematiek integreren in hun bedrijfsvoering. Het moge duidelijk zijn dat de gezamenlijke inzet van alle betrokkenen essentieel is.

Alle betrokkenen in het veld roepen wij op om op constructieve wijze bij te dragen aan het tijdig afronden van het project in 2003. Vanuit de branche-organisaties en de stuurgroep DBC 2003 zullen wij alles in het werk stellen om het veld daarbij te ondersteunen. Uiteraard wordt via diverse media, bijvoorbeeld nieuwsbrieven van de eigen branche-organisatie, de internetsite DBC2003 en artikelen in diverse bladen - periodiek informatie verschaft over de voortgang van het project. Wij zullen De Boodschap Communiceren dat DBC’s een nieuw geluid in de zorg impliceren. Transparantie, vraagsturing en een evenwichtige onderhandelingsbasis vormen daarbij de kernwoorden. En dat zijn toch zaken die we met zijn allen in het veld van de gezondheidszorg willen realiseren.

prof. dr. L. Koopmans, onafhankelijk voorzitter

mr. P.G. de Vries, projectleider namens de stuurgroep DBC2003

Correspondentieadres: Projectbureau DBC 2003, Postbus 9696, 3506 GR Utrecht, e-mail info@dbc2003.nl

1 januari 2001            Start registratie DBC’s in alle specialismen in de 20 koploperziekenhuizen

Begin 2001            Schaduwafspraken voor 2001 op basis van DBC’s voor urologie in alle ziekenhuizen

1 juli 2001            Gegevensverwerking in de koploperziekenhuizen: rechte tellingen, zorgprofielen en kostprijzen

1 juli 2001            Start registratie DBC’s alle specialismen in tweede groep koploperziekenhuizen

Najaar 2001            Werklastmeting medisch specialisten

Eind 2001            Schaduwproductieafspraken voor 2002 voor alle specialismen in de koploperziekenhuizen

Tot voorjaar 2002            Kostprijsonderzoek intensief begeleiden in koploperziekenhuizen

1 januari 2002            Verbreding: registratie DBC’s van alle specialismen in alle ziekenhuizen

1 september 2002            Tijdsbestedingsonderzoek medisch specialisten en rondrekening gereed

1 september 2002            Kostenhomogene DBC-clusters samenstellen

Eind 2002            Productieafspraken voor 2003 voor alle specialismen in alle ziekenhuizen

1 januari 2003            Start DBC-systematiek (overgangs- en eindmodel afhankelijk van keuzes in het WTG-traject)

Op de website DBC 2003: http://www.dbc2003.nl kunt u terecht voor informatie over de diagnose-behandeling-combinatie (DBC). De projectstructuur, nieuw, de specifieke deeltrajecten en het informatie-managementsysteem komen uitvoerig aan de orde.

Referenties

1. Orde van Medisch Specialisten, NVZ Vereniging van Ziekenhuizen, Zorgverzekeraars Nederland, Vereniging van Academische Ziekenhuizen, ministerie van VWS. Bestek Project DBC 2003. Utrecht, 9 november 2000.  2. Een zorgprofiel geeft alle geregistreerde verrichtingen weer van de medisch specialist en de daarmee samenhangende activiteiten van het ziekenhuis, zoals deze binnen een DBC plaatsvinden.

SAMENVATTING