Redelijke rapportcijfers ziekenhuizen verbloemen onderliggende problemen

De financiële rapportcijfers van ziekenhuizen zijn over 2022 gelijk gebleven aan het jaar daarvoor – gemiddeld een 7,2. Alleszins redelijk, maar dat verbergt een aantal zorgwekkende ontwikkelingen. Dat constateert advies- en accountantsbureau BDO in het rapport ‘Benchmark ziekenhuizen 2023’.

Allereerst is er sprake van magere rendementen (gemiddeld 1,6% ten opzichte van 1,9% het jaar daarvoor). Het rendement van de kleinere ziekenhuizen is zelfs verder gedaald tot gemiddeld 1,1 procent, de kritische ondergrens volgens BDO om verantwoord te kunnen investeren. Bij grote ziekenhuizen is het rendement nog 1,8 procent, maar daar daalde het percentage wel hard: het jaar ervoor was het rendement 2,3 procent. Verder drukken de stijgende personeelskosten stevig op de ziekenhuisbudgetten en staan door stijgende prijzen de winstmarges van de ziekenhuizen verder onder druk.

Hogere premies of samenwerken

Door de smalle marges kunnen ziekenhuizen niet of niet voldoende investeren, terwijl dit wel nodig is. BDO ziet twee opties om hier het hoofd aan te bieden: ofwel de volledige zorgtransitie financieren via hogere premies ofwel ziekenhuizen laten samenwerken met hun systeempartners: dat wil zeggen met banken, zorgverzekeraars en eerste en anderhalve lijn gaan samenwerken aan uitvoering van de IZA-plannen (Integraal Zorgakkoord) in de regio. ‘In dit laatste geval, wat onze sterke voorkeur heeft, zal het zo zijn dat er wellicht een aantal jaren negatieve resultaten geaccepteerd zullen moeten gaan worden’, aldus Mike Tagage, een van de opstellers van het rapport.

Liquide positie

Maar vervolgens komen ziekenhuizen in een impasse. Hij constateert dat de huidige bekostiging van de zorg niet goed past bij de verdere uitwerking van het IZA. Ziekenhuizen kunnen weliswaar een beroep doen op IZA-transformatiegelden, waarvoor 0,9 miljard euro gereedstaat, maar dat is niet toereikend, zegt Tagage: ‘Ziekenhuizen hebben geld nodig voor digitalisering, herontwerp van zorgprocessen, duurzaamheid en vastgoed.’ Ze moeten daarom een deel van die investeringen zelf financieren, en dat zal volgens het rapport ‘onherroepelijk leiden tot meer verliezen en een bedreiging vormen voor de nu nog afdoende liquide positie’. ‘Hier ligt ook een rol voor het ministerie van VWS en de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).’ De productie opvoeren is intussen geen alternatief. Tagage: ‘Dat is “oud-denken”, een kortetermijnoplossing en vooral in strijd met passende zorg en het IZA.’

Het jaarlijkse overzicht van BDO wordt qua solvabiliteit en rendement aangevoerd door het

Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, hekkensluiters zijn Bernhoven en Ziekenhuis Amstelland.