Nitrofurantoïne werkt vaak onvoldoende bij mannen met blaasontsteking
7 reacties
Bij één op de vier mannen met een blaasontsteking heeft nitrofurantoïne onvoldoende effect. Hoe ouder de patiënt, hoe hoger dit faalpercentage. Dat blijkt uit een retrospectief onderzoek van Tamara Platteel e.a. dat in juli via Huisarts & Wetenschap is verschenen.
De onderzoekers analyseerden gegevens van 370 duizend volwassen mannen met een blaasontsteking die tussen 2014 en 2020 antibiotica kregen. De gegevens kwamen van 84 huisartsenpraktijken in de regio Utrecht.
Nitrofurantoïne
Bijna vijfduizend patiënten werden geïncludeerd (mediane leeftijd 69 jaar). Bij 62 procent van hen schreven huisartsen nitrofurantoïne voor. Bij een kwart van de patiënten was deze behandeling niet effectief: er werd een ander antibioticum voorgeschreven (92%), de patiënt werd verwezen naar het ziekenhuis (4,8%), of beide (3,6%). Dit was onafhankelijk van comorbiditeiten. Het faalpercentage van nitrofurantoïne bij de jongste groep, 18- tot 39-jarigen, betrof 13 procent. In de oudste groep, 80 jaar en ouder, was dit 29 procent.
Ook trimethoprim, het tweedekeusmiddel, was in een kwart van de gevallen niet effectief. Voor ciprofloxacine en amoxicilline/clavulaanzuur werden lagere faalpercentages gevonden, respectievelijk 10 en 20 procent. Bijwerkingen namen de onderzoekers niet mee in deze studie.
Navolging richtlijn
In 38 procent van de gevallen volgde de huisarts niet de aanbevelingen in de NHG-Standaard. Meestal ging het om de keus voor ciprofloxacine in plaats van nitrofurantoïne. Waarom huisartsen van de richtlijn afweken, viel buiten bereik van het onderzoek.
Wat betreft de behandelduur werd nitrofurantoïne meestal (91%) voorgeschreven voor de aanbevolen zeven dagen. Bij de mensen die vijf in plaats van zeven dagen werden behandeld, was de behandeling niet minder effectief.
Buitenland
Buiten Nederland beschouwt men een blaasontsteking bij mannen als een infectie met weefselinvasie, onder de aanname dat ook de prostaat is geïnfecteerd. Daarom heeft buiten Nederland ciprofloxacine de voorkeur in plaats van nitrofurantoïne. Ciprofloxacine dringt beter door in het weefsel, maar geeft meer ernstige bijwerkingen en resistentie.
Omdat dit een retrospectief observationeel onderzoek is, kun je niet concluderen dat andere antibiotica effectiever zijn. En op basis van deze gegevens kun je dus ook niet stellen dat nitrofurantoïne als standaardtherapie vervangen dient te worden.
gepensioneerd huisarts, Aalsmeer
Eens met coll. Groen en destijds coll Lok (Utrecht)
UWI bij mannen 'hoort' eigenlijk niet.
S.C. van Beek
uroloog, Utrecht
Complimenten voor de onderzoekers voor een mooi overzicht. Echter, de titel van dit artikel suggereert dat bij veel mannen nitrofurantoïne niet voldoende werkt. Niets is minder waar als je naar de resultaten kijkt. Bij maar liefst drie kwart van de p...atiënten (exacte getallen ontbreken helaas in het artikel) was het effectief. En, indien nitrofurantoïne dan niet effectief was, kon bij maar liefst 92% van de patiënten dit probleem worden verholpen door andere antibiotica voor te schrijven. Dit lijkt me een mooi voorbeeld van (onze Nederlandse calvinistische) goed 'Antimicrobial Stewardship'. Daarom twee suggesties aan de redactie:
- verander de titel in: "Nitrofurantoïne werkt vaak voldoende bij mannen met blaasontsteking. "
- verander de laatste regel in: "Deze gegevens bevestigen de belangrijke rol van nitrofurantoïne als standaardtherapie."
Let wel, bovenstaande gedachten gelden alleen voor de zorg in de eerste en niet in de tweede lijn.
S.C. van Beek & M.C.H. Hekman, beide uroloog
T.N. Platteel
Huisarts en assistent professor, Beneden-Leeuwen
De aanname dat falen van een middel als nitrofurantoine wordt veroorzaakt doordat er ongedetecteerde weefselinvasie is, is een veel gehoorde. Dat is echter gebaseerd op expert opinion en niet zozeer op wetenschappelijke evidence. Wat opvalt is dat he...t falen van alle middelen die we onderzocht hebben in grote lijnen de faalpercentages vergelijkbaar zijn met het percentage resistentie wat bij de verwekkers wordt gevonden. Bij mannen zijn er immers veel meer verwekkers non-E. coli en die kennen veel frequenter resistentie tegen nitrofurantoine.
Helaas hadden we bij dit onderzoek niet de beschikking over kweekdata, dus zijn hier nog geen zekere uitspraken over te doen. Uit onderzoek blijkt dat huisartsen in slechts ongeveer 40% van de gevallen van een UWI bij een man een kweek inzet. Inmiddels hebben wij subsidie gekregen van ZonMw om, door ook uitslagen van kweken bij het onderzoek te betrekken, meer inzicht te verkrijgen in de oorzaken van het falen (ongedetecteerde weefselinvasie of resistentie) en ook inzicht te krijgen of het stimuleren van inzetten van kweken bij huisartsen het risico op therapiefalen mogelijk verder kan verminderen. Zoals in het artikel te lezen is, zijn de alternatieve therapieen (zoals ciprofloxacine) helaas ook niet zaligmakend.
E.M. Huisman
Arts, Spanje
In de jaren 80 leerde ik dat er bij mannen weefselinvasie is bij een uwi en dat je daarom systemisch moet behandelen. Kennelijk geldt dat nog steeds. Bij hartfalen was het toen echter een kunstfout om een betablokker te geven. Ik hoor het de college...gevende cardioloog nog zeggen.
Nu staat het gebruik gewoon in de richtlijnen.
Het zet je wel aan het denken om op zgn wetenschappelijke gronden anderen te verketteren.
Huisarts, Smits, Haarlem
Wat een ongenuanceerde opmerking tav hartfalen, de richtlijn stelt zeker niet om klakkeloos bij elke hartfalen patient direct een betablokker te starten. Het is pas stap 3 en onder voorwaarde dat patient klinisch stabiel is zonder tekenen van HF..
...
Uit NHG Hartfalen
"3. Voeg bij patiënten die met RAS-remmer en diureticum klinisch stabiel zijn (geen duidelijke tekenen van overvulling hebben) een bètablokker toe in lage dosering."
E.M. Huisman
Arts, Spanje
Klopt, we zijn het eens volgens mij : het gebruik van bètablokkers staat nu dus wel - in dit geval - in de NHG standaard vermeld als behandeling, ook al is dat idd niet bij iedereen.
Voorheen was het een kunstfout om het te geven en stond het neem i...k aan dus niet in de richtlijnen.
J.M. Groen
Uroloog niet praktiserend, Bennebroek
Dat kreeg ik al tijdens mijn opleiding mee (is heel lang geleden😊). Furadantine werkt omdat het in hoge concentraties in de urine komt en daar op het slijmvlies zijn werk doet. UWI bij mannen is geen oppervlakkig infect, in tegenstelling tot de onge...compliceerde uwi bij vrouwen . Zoals beschreven is er bij de man een infect bron en verdient, na onderzoek, een gepast middel met weefsel penetratie te worden voorgeschreven.