Waar voor je geld

De politiek heeft zichzelf met een haast Shakespeariaans probleem opgezadeld: marktwerking of geen marktwerking, that’s the question. Afhankelijk van de verkiezingsuitslag voor het nieuwe kabinet, zal deze verder worden doorgezet, dan wel stevig worden afgeremd. Marktwerking heeft zo zijn voordelen. Op de markt heeft elke klant namelijk een vrije keuze uit een groot, gedifferentieerd aanbod en krijgt hij (minimaal de illusie van) waar voor zijn geld. Sinds de invoering van de euro bestaat de daalder weliswaar niet meer, maar toch zou de aloude reclame van de marktkooplui ‘Hier is uw gulden een daalder waard’ ook in de zorg als uitgangspunt genomen moeten worden. Willen we de zorg betaalbaar houden en de toenemende zorgvraag economisch verantwoord kunnen beantwoorden, dan zullen we minimaal dezelfde kwaliteit, maar een veel hogere kwantiteit tegen lagere prijzen moeten kunnen leveren. En de marktwerking in de zorg is daartoe het instrument bij uitstek.

Een belangrijk voordeel van de markt is de keuzevrijheid voor de klanten en de vergelijkingsmogelijkheid die tientallen kramen bieden. Voorwaarde is wel dat de klanten weten waaruit ze kunnen kiezen. Ze moeten dus de juiste informatie hebben of kunnen krijgen. En dat is waar we in de zorg ook naartoe moeten. Onze cliënten hebben recht op heldere en gemakkelijk te vinden informatie over de prestaties van dokters en ziekenhuizen. Zorgverzekeraars moeten eveneens op basis van prijs én kwaliteit relaties met de zorgverleners kunnen aangaan. Als al deze informatie beschikbaar is, betekent dit dat wij als dokters gedwongen zijn nóg meer oog te hebben voor de kwaliteit en doelmatigheid van ons handelen, omdat de marktwerking als een zeef fungeert die het kaf en het koren feilloos scheidt. Voor dit alles zijn echter instrumenten nodig om kwaliteit te meten en inzichtelijk te maken.

Kwaliteitsnormen, indicatoren die de resultaten definiëren en kwalificeren, vergelijkingen met de besten in het veld, al deze zaken zijn nodig en de Orde en de wetenschappelijke verenigingen werken daar, samen met anderen, hard aan. Het betekent dat iedereen datgene moet gaan doen waar hij echt goed in is en al het andere moet laten. Een van de grootste kostenopdrijvende factoren in de ziekenhuiswereld is namelijk de hoeveelheid complicaties of niet-gewenste uitkomsten bij behandelingen. Hersteloperaties of -behandelingen kosten door de extra inzet van personeel en ligdagen vaak meer dan de behandeling zelf. En in een goed functionerende markt zal de aanbieder met veel fouten vanzelf zijn nering hard zien afnemen. Dit leidt weer tot margeverbetering bij de ziekenhuizen, die kan worden ingezet voor investeringen in nieuwe zorg en innovatie met verdergaande efficiencyverbeteringen, waardoor meer cliënten kunnen worden geholpen. Ze kan daarnaast een positieve invloed hebben op het eigen vermogen van de ziekenhuizen, wat minder risico betekent voor investeerders en dus lagere rentelasten kan opleveren. In de markt spreken we dan van een win-winsituatie.

Het is allemaal hoogst logisch: de marktwerking is niet meer weg te denken uit de dagelijkse (ziekenhuis)praktijk, wat de dames en heren politici er ook van mogen vinden.

Willem van der Ham, algemeen voorzitter Orde van Medisch Specialisten