Verloskundigen verdienen wetenschappelijk onderwijs

Aansluiting bij geneeskundige faculteiten is een belangrijke keuze

Gaan verloskundigen ondergeschikt of nevengeschikt aan gynaecologen werken? Ondergeschikt wil zeggen dat de verloskundigen hun zelfstandigheid van beroepsuitoefening verliezen. Nevengeschikt betekent de zelfstandigheid die de verloskundige verdient. Dat kan alleen met een wetenschappelijk onderwijstraject.

In ons land hebben de verloskundigen een zelfstandig geneeskundig beroep, met een eigen plaats in de patiëntenzorg en een eigen wetenschapsdomein. De wetgever heeft dat in 1865 goed gezien. Sindsdien zijn alleen artsen en vroedvrouwen gerechtigd om de geneeskunde uit te oefenen, de artsen in volle omvang, de vroedvrouwen met een gedeeltelijke bevoegdheid.

Omstreeks 1880 zijn de medische specialismen ontstaan en in 1931 is het specialistenregister ingevoerd. De huisarts heeft zich ontwikkeld tot de poortwachter van de specialistische gezondheidszorg. Dit dialectische systeem: de dialoog tussen de huisartsen en specialisten, heeft goed gewerkt. Het heeft eraan bijgedragen dat beide partijen zich konden beraden op hun eigen kennisdomein, vaardigheden en wetenschap.

De vervolgopleidingen zijn volwassen geworden. Deze opleidingen nemen thans ook actief deel aan de belangrijke veranderingen die gaande zijn, zoals nieuwe opvattingen over actief leren, de noodzaak om op te leiden, de bereidheid en de bekwaamheid om levenslang te leren. Ook is het belangrijke inzicht ontstaan dat naast kennis en kunde een aantal andere competenties moet worden verworven om alle toekomstige veranderingen adequaat aan te kunnen.

Status aparte

Verloskundigen worden momenteel opgeleid in drie scholen. Deze scholen zijn er zonder twijfel redelijk in geslaagd gelijke tred te houden met de hier geschetste ontwikkelingen, maar hebben er tot dusverre voor gekozen dat zelfstandig te doen. De scholen hebben nu nog een status aparte bij het ministerie van Volksgezondheid. In het kader van de verdere invoering van de bachelor-masterstructuur zal het echter binnen afzienbare tijd noodzakelijk zijn dat deze scholen worden ondergebracht bij het ministerie van Onderwijs.

De discussie of de verloskundige opleidingen zelfstandig blijven of zullen gaan aansluiten bij HBO-instellingen of geneeskundige faculteiten, is daarom actueel. Die keuze is belangrijk voor de toekomst van de verloskundige zorg in ons land en verdient nu brede aandacht. Die keuze kan alleen maar het wetenschappelijk onderwijs zijn.

Zelfstandig leren

In het wetenschappelijk onderwijs moet men zelfstandig een hoeveelheid snel veranderende kennis en vaardigheden kunnen leren, maar vooral ook kritisch kunnen kennisnemen van nieuwe ontwikkelingen.

Een eis is ook het aanleren en levenslang onderhouden van een aantal competenties die van belang zijn voor goed functioneren in de gezondheidszorg. Competenties waaraan dan wordt gedacht, zijn bijvoorbeeld: de eigen grenzen kennen, kunnen omgaan met calamiteiten en fouten, werken in teamverband, opkomen voor de individuele belangen van de patiënt et cetera.

Wetenschappelijk onderwijs betekent ook: de principes van het wetenschappelijk onderzoek begrijpen, creatief kunnen omgaan met richtlijnen en deze kunnen toepassen door zinvolle protocollen voor eigen gebruik te ontwikkelen.

Bacheloropleiding

Bij een wetenschappelijke opleiding van verloskundigen binnen een medische faculteit kan worden gedacht aan een driejarige universitaire bacheloropleiding (die overigens door parallelinstroom ook toegang verschaft tot het mastergedeelte van de opleiding tot arts), met daarna één jaar vooral praktische opleiding tot het vak verloskundige of een tweejarige opleiding tot universitair master.

Bij het verloskundige-masteronderwijs zijn er verschillende mogelijkheden van differentiatie, zoals wetenschappelijk onderzoek, management of onderwijs. Om samen met aanstaande artsen en specialisten te worden opgeleid, zal bijdragen aan de verdere emancipatie van de verloskundigen. Dat proces is noodzaak om ook in de toekomst het eigen domein van zorg en wetenschap te kunnen ontwikkelen.

De discussie over wel of geen wetenschappelijk onderwijs voor verloskundigen heeft te maken met de politieke discussie of de verloskundigen van morgen ondergeschikt of nevengeschikt aan gynaecologen zullen werken. Ondergeschikt wil zeggen dat de verloskundige de zelfstandigheid van beroepsuitoefening verliest en dat heeft uitdrukkelijk níet de voorkeur. Nevengeschikt betekent dat de verloskundigen de zelfstandigheid krijgen die zij verdienen. Dat kan echter alleen met een wetenschappelijk onderwijstraject.

Keuze gemaakt
De verloskundigen zelf hebben in 2000 gekozen voor medisch-wetenschappelijk onderwijs. De eindrapportage van de stuurgroep ‘modernisering verloskunde 21ste eeuw’ die dit jaar verscheen, steunt die keuze van harte. Het is de hoogste tijd voor de verloskundige scholen en de overheid om die keuze ook te maken, zonder dralen en nog dit jaar. n

prof.dr. O.P. Bleker,
gynaecoloog, AMC Amsterdam

Correspondentieadres: o.p.bleker@planet.nl

SAMENVATTING

l De verloskundige opleidingen moeten kiezen: óf zelfstandig blijven óf aansluiten bij HBO-instellingen óf bij geneeskundige faculteiten.

l Deze keuze heeft te maken met de politieke discussie of verloskundigen ondergeschikt of nevengeschikt aan de gynaecologen zullen werken.

l De voorkeur gaat uit naar de nevengeschikte positie: de verloskundigen krijgen dan de zelfstandigheid die zij verdienen.

l Deze positie kan alleen worden bereikt als wordt gekozen voor medisch-wetenschappelijk onderwijs.