Strafoverplaatsing

Het is zaterdagavond. De dienstdoende huisarts in het asielzoekerscentrum kijkt peinzend naar de heer Amiri. Hij ziet hem voor het eerst en vraagt zich af wat hij het beste kan doen. Meneer Amiri staat voor een kast waarop hij tijdschriftfoto’s met olieplatforms heeft geplakt. ‘I go to America’, roept hij. ‘They have stolen my oil, I want to have money for it.’ Hij zwaait vervaarlijk met zijn arm en wijst dreigend naar de COA-medewerker (Centraal Orgaan Asielzoekers), die de huisarts vergezelt. ‘You can’t stop me, I have enough money to buy a ticket.’

De huisarts is ingeschakeld omdat de medewerkers van het azc zich zorgen maken om meneer Amiri. Sinds vrijdagmiddag loopt hij schreeuwend door de gangen met een mes in zijn hand en bonkt met zijn hoofd tegen de muren. De andere bewoners vinden hem gek, zijn zelfs bang voor hem. De huisarts moet nu een inschatting voor de crisisdienst maken. Van de COA-medewerker krijgt hij te horen dat Amiri al veertien keer van azc naar azc is overgeplaatst omdat zijn gedrag onaanvaardbaar dreigend was.

Meneer weigerde iedere vorm van hulp waardoor hij een ‘strafoverplaatsing’ kreeg. Nu is hij al enige maanden in dit azc zonder noemenswaardige problemen. Maar de afgelopen dagen ging het langzaam slechter met hem. Hij liep vaak met ontbloot bovenlijf over het terrein en riep dat hij geld van de Amerikanen wilde zien voor ‘zijn olie’. De medewerkers hebben het gemeld bij de verpleegkundigen van het GCA (Gezondheidscentrum Asielzoekers) maar die vinden dat meneer zelf naar hen moet komen en dat wil hij niet.

De huisarts vindt de situatie zo zorgelijk, dat hij de crisisdienst inschakelt.

Huisartsen kunnen tijdens hun dienst geconfronteerd worden met asielzoekers die, net als de heer Amiri, een ‘psychiatrische zorgachterstand’ hebben. Als een asielzoeker psychiatrische problemen heeft en in behandeling is bij de ggz, kan het bij een overplaatsing namelijk enige tijd duren voor hij een nieuwe ggz-hulpverlener krijgt toegewezen. Dat komt omdat de asielzoeker eerst wordt overgeplaatst en daarna pas diens ggz-hulpverlener wordt ingelicht. De hulpverlener moet dan zelf maar uitzoeken naar wie hij zijn overdrachtbrief moet sturen en dat kost tijd.

Er zijn asielzoekers die vanwege hun vele verhuizingen al diverse hulpverleners hebben gehad. Zij hebben vaak geen zin meer om hun verhaal voor de zoveelste keer te vertellen.

Als zij ggz-hulp weigeren en overlast veroorzaken door bijvoorbeeld een psychotische stoornis, kunnen zij, zoals de casus laat zien, een ‘strafoverplaatsing’ krijgen. Door de snelle overplaatsingen kan het voor de ggz lastig zijn om asielzoekers met ernstige psychiatrische stoornissen goed in beeld te krijgen. Met die gevallen kan een huisarts vervolgens worden geconfronteerd.

Meneer Amiri heeft een inbewaringstelling (IBS) voor drie weken gekregen en is opgenomen in een algemeen psychiatrisch ziekenhuis (APZ). Hij is ingesteld op medicatie. Bij terugkeer is hij in een speciaal project voor asielzoekers met een psychiatrische stoornis geplaatst. Het gaat nu weer beter met hem.

Marjan Mensinga, medisch antropoloog/SPV

De naam Amiri is om privacyredenen gefingeerd.

Naar de rubriek Mens en rechten