‘PVV claimt tegen marktwerking te zijn, maar zo stemmen ze niet’

Ook de tandarts in het basispakket en het verhogen van de salarissen van zorgpersoneel, zoals PVV, NSC en BBB willen, is een grote extra uitgave die gaat leiden tot hogere premies. En het inperken van de rol van de zorgverzekeraars, zoals NSC en BBB schrijven, en dat professionals meer in de lead komen, heeft een sterk volume- en prijsopdrijvend effect. Zorgverzekeraars hebben nu eenmaal de taak om op de kosten te letten, en daar soms ook lastige keuzes in te maken. Dus voor niets gaat de zon op. Daarnaast staat in de, overigens zeer summiere, zorgparagraaf van het verkiezingsprogramma van de PVV dat zij willen stoppen met marktwerking in de acute zorg. Als overheid deze basisvoorziening meer naar je toetrekken is een valide punt. Maar de marktwerking helemaal uit de zorg halen, dat is niet de oplossing van alle problemen. De PVV wil daarnaast een verbod op winstuitkering in de zorg, wat sowieso al niet is toegestaan voor ziekenhuizen en verpleeghuizen bijvoorbeeld. Vanuit economisch perspectief zie ik niet zoveel in een algemeen verbod, maar zou ik meer kijken naar hoe je private investeerders die goede ideeën hebben om kwaliteit te leveren, binnen de huisartsenzorg bijvoorbeeld, op een nuttige manier kunt gebruiken.’

Wie: Margo Trappenburg

Functie: in gezondheidszorg gespecialiseerd politicoloog, hoofddocent bestuurs- en organisatiewetenschap, Universiteit Utrecht

‘Verplichte loondienst voor specialisten kan een thema worden’

‘Het is misschien een beetje contra-intuïtief, maar qua zorg ziet het er vooral linksig uit als er een coalitie van partijen op rechts komt. De PVV wil bijvoorbeeld het eigen risico afschaffen, een verbod op winstuitkeringen en minder overhead en administratie in de zorg. Door het afschaffen van het eigen risico zullen de zorgkosten hoger worden. Dan zou je hopen dat het verminderen van de administratieve lasten leidt tot een verlaging, maar dat is voorlopig nog niet gerealiseerd.

De PVV kaart al lang aan dat het geen goed idee was om verzorgingshuizen af te schaffen. Aan het terughalen hangt weliswaar een prijskaartje, maar of afschaffen per saldo goedkoper was met langer thuiswonende mensen die thuiszorg nodig hebben, of na een val via de SEH in een verkeerd bed komen? Verder kan het zo zijn dat zorgverleners moeilijke situaties gaan tegenkomen, als de partijen bijvoorbeeld de bed-bad-broodvoorzieningen of de opvang van asielzoeker gaan versoberen.

Op medisch-ethisch vlak verwacht ik niet veel veranderingen. PVV en NSC zullen op transgendergebied niet verder liberaliseren, maar ik verwacht niet dat er iets wordt teruggedraaid op het gebied van euthanasie of abortus. NSC is een beetje CDA in een nieuw jasje, zeker op medisch-ethisch gebied. Ook de BBB is terughoudend op medisch-ethische kwesties.

Deze partijen hebben het over het behoud van regionale ziekenhuizen, dus ik verwacht ook niet veel op het gebied van zorgconcentratie. Verplichte loondienst voor medisch specialisten kan een thema worden als ze gaan nadenken over kostenverlagende maatregelen.’

Wie: Jet Bussemaker

Functie: hoogleraar wetenschap, beleid en maatschappelijke impact, LUMC, voorzitter Raad voor Volksgezondheid en Samenleving

‘Misschien helpt een ­frisse blik’

‘De campagne ging niet heel veel over zorg, maar áls het erover ging dan werden er gouden bergen beloofd. Nu is het kijken wat daarvan terechtkomt. Van de grote partijen op rechts heeft alleen de VVD bijvoorbeeld het programma laten doorrekenen door het CPB. Niet alle plannen zullen uiteindelijk financieel haalbaar zijn. Nog los van betaalbaarheid zullen vooral grote personeelstekorten in de zorg een nieuwe regering parten spelen. Zeker voor partijen die moeite hebben met migratie ligt daar een uitdaging. Hoe denken zij aan personeel te komen?

Die spanning geldt ook voor partijen die enerzijds ons advies over meer aandacht voor de regio’s overnemen, maar tegelijkertijd tegen internationalisering van hogescholen en universiteiten pleiten, waar die volgens de regio’s een belangrijke stimulans voor ontwikkeling kan zijn.

Alle partijen vinden, net als de RVS, dat de administratiedruk omlaag moet, maar dat speelt al twintig jaar, zonder zichtbaar resultaat. Om echt verlichting te brengen moet de administratielast met 50 procent omlaag, maar dat gaat niet zomaar; de hoeveelheid administratie is nauw verbonden met de inrichting van dit stelsel. Dus om de administratiedruk aan te pakken moet het hele stelsel meewerken. Misschien helpt een frisse blik van partijen die nog niet eerder geregeerd hebben dan juist wel mee.

Veel partijen mikken op minder marktwerking en meer samenwerken. Vooral in de eerste lijn, waaronder huisartsen en wijkverpleging, biedt dit kansen. Grote verschillen tussen de partijen zijn zichtbaar op medisch-ethisch vlak. Zelfs binnen partijen kan daar anders over gedacht worden. Daar ligt een rol voor artsen om hun expertise te benutten en zich actief te mengen in dit debat.’

Wie: Marleen Bekker

Functie: universitair docent gezondheid en maatschappij aan Wageningen University & Research, deed onderzoek naar de relatie tussen radicaal-rechtse politieke partijen en de gezondheid van mensen in Europa

‘Wat ze doen is belangrijker dan wat ze zeggen’

‘Het is nog te vroeg om te zeggen wat de gevolgen voor de zorg zijn van een rechts kabinet onder leiding van de PVV. Al weten we wel welke impact de PVV had tijdens het gedoogkabinet-Rutte I. Hoewel de PVV geld voor de ouderenzorg wist te verkrijgen, ging ze wel mee in de bezuinigingen van de VVD en het CDA om op migratie punten te kunnen halen, zoals het afschaffen van de vergoeding voor tolken in de zorg. In dezelfde periode is op initiatief van de PVV de toegang tot de zorg voor mensen zonder verblijfsvergunning beperkt.

Daarnaast hebben we de moties van de PVV in de Tweede Kamer geanalyseerd, omdat wat ze doen belangrijker is dan wat ze zeggen. Hieruit blijkt dat ze tot 2020, in vergelijking met migratie en veiligheid, relatief weinig moties over de zorg indienden. En claimen ze bijvoorbeeld tegen marktwerking te zijn, maar zo stemmen ze niet. Ook staat in het programma dat ze het eigen risico willen afschaffen, maar tijdens hun gedoogperiode gaf de PVV juist steun aan een verhoging van het eigen risico.

We zien dus dat ze tegen zorgpunten uit hun eigen programma hebben gestemd, alleen op ouderenzorg zijn ze consequent. Er mogen ook best vraagtekens gezet worden bij de haalbaarheid van de plannen van de PVV voor de ouderenzorg. We hebben te maken met vergrijzing en een krimpende beroeps­bevolking. Daarnaast staat de PVV negatief tegenover de EU, maar tijdens de covid-19-pandemie is de EU noodzakelijk en van grote waarde gebleken voor onderhandelingen met de farmaceutische industrie en met fabrikanten voor medische hulpmiddelen.

Het is belangrijk om je te realiseren dat eventuele voordelen voor de zorg een prijs hebben. En die prijs komt op het bord van minderheidsgroepen zoals vluchtelingen en migranten. Het uitsluiten van minderheden leidt tot een toename in gezondheidsachterstanden, en daarmee op termijn tot een lagere volksgezondheid als geheel.’