Orde-voorzitter: Aan de kern valt niet te tornen

Recht uit het hart, daar kwam mijn reactie op de uitspraken over onze autonomie vandaan. ‘Hoe kan het zijn dat de baas van de gezondheidszorg een van de kernen van de motor waarop zijn gezondheidszorg draait, zo bagatelliseert?’, zo vroeg ik me, samen met Peter Holland, af. Wat volgde was een discussie via de opinie­pagina van een van onze landelijke dagbladen. ‘Wij denken bij professionele autonomie niet aan macht, maar aan kennis, aan kunde en aan plicht en wij stellen daarin het belang van de patiënt centraal’, zo startte ik. Minister Hans Hoogervorst bleef zoals verwacht bij zijn standpunt dat de autonomie van artsen een achterhaald begrip is: ‘De positie van de patiënt, teamwork, transparantie en protocollen: factoren die de autonomie van de arts in de praktijk terecht beperken.’ Vervolgens nog meer ingezonden stukken in de krant en een flink aantal persoonlijke reacties (‘Minister slaat de plank volledig mis’, ‘Standpunt van Hoogervorst is gevaarlijk en niet alleen voor de professionals’). In deze tijd van grote veranderingen kan zo’n discussie verregaande consequenties hebben.

Factoren van buiten doen niets af aan onze professio­nele autonomie binnen de een-op-een-relatie arts-patiënt. Daar valt niet aan te tornen. Hier staat de patiënt met zijn onzekerheid centraal en met die onzekerheden en vragen komt de patiënt bij de arts die hierop zo goed mogelijk antwoord probeert te geven. Meestal kan de onzekerheid worden weggenomen, maar vaak blijft een deel bestaan. Niet gehinderd door andere dan de medische belangen van de patiënt mag de arts de keuzes maken. Daar rekent de patiënt op. De patiënt rekent op de professionele autonomie en de integriteit van de dokter. De dokter, die kiest voor de beste behandeling die voor deze specifieke patiënt noodzakelijk is. De dokter, die blijft vechten om voor zijn patiënten medicijnen vergoed te krijgen waarvan hij, gesteund door nationale en internationale studies en de wetenschappelijke vereniging, is overtuigd dat die de beste therapie van dat moment vormen. De dokter, die zich niet inlaat met perverse bonuscontracten om op prijs gerichte recepten voor te schrijven. De dokter, die zich niet laat manipuleren in een periode waarin klaarblijkelijk de grenzen van het oorbare door sommige verzekeraars worden opgezocht.
De patiënt rekent op die dokter die volgens de state of the art diagnosticeert en therapie bedrijft. En dat is de kern van ons handelen, dat is professionele autonomie. Maar die moeten we wel iedere keer verdienen, we moeten elkaar erop afrekenen en we moeten het in onze opleidingen blijven verankeren. Belangrijke taken voor de Orde en de wetenschappelijke verenigingen. De kwaliteit is ons hoogste goed en wat wij waard zijn, wordt daaraan gekoppeld. Zo krijgen we een maatschappelijk aanvaardbaar uurtarief.

De discussie over professionele autonomie heeft ook een relatie met de positie van de medisch specialist in de ziekenhuisorganisatie. De medisch-specialistische zorg door of vanwege het ziekenhuis bestaat niet meer onder het regime van de Zorgverzekeringswet. Het Geïntegreerd Medisch-Specialistisch Bedrijf verdient een heroriëntatie. Tijd voor nieuwe vormen binnen de ziekenhuizen. De Orde en de NVZ waren zich deze veranderingen al geruime tijd bewust. Dat de NVZ recentelijk onaangekondigd het rapport ‘Vernieuwd besturen’ op haar website zette, heeft ons verbaasd. Het advies geeft drie denkrichtingen: aan de ziekenhuizen zelf om hier lokaal over na te denken.
Moeten de medisch specialisten zich intensiever gaan bemoeien met de bedrijfsvoering, meer verantwoordelijkheden op zich nemen en zelfs eventueel investeren in delen van het ziekenhuis? Meer zeggenschap nemen in de benoeming van het management en daar een tijdelijk dienstverband aan toekennen?

Hopelijk blijft ook de NVZ de kwaliteit hoog in het vaandel houden en zorgt de concurrentiepositie voor een extra drive tot verbetering van de patiëntenzorg. Uiteraard in nauwe samenwerking met de medisch specialisten, want ook dat is een kern waaraan niet valt te tornen.

Kern van ons handelen, de professionele autonomie