Nobelprijs Geneeskunde naar Gurdon en Yamanaka

De Nobelprijs voor Geneeskunde is dit jaar toegekend aan de Brit John Gurdon en de Japanner Shinya Yamanaka. Dat heeft het Nobelcomité vandaag bekendgemaakt. De winnaars ontvangen in december een medaille en een bedrag van ruim 900.000 euro.

De medische wetenschappers Gurdon en Yamanaka wonnen de Nobelprijs voor Geneeskunde 2012 voor hun ontdekking dat rijpe cellen geherprogrammeerd kunnen worden om pluripotent te worden.

Gurdon ontdekte in 1962 dat de specialisatie van cellen teruggedraaid kan worden. In een beroemd experiment verving hij een onvolgroeide kern van een cel in een kikkerei door een kern van een volgroeide kikkercel. Deze aangepaste eicel ontwikkelde zich tot een normaal kikkervisje. Het DNA van de rijpe cel bleek nog steeds alle informatie in zich te dragen om alle kikkercellen te ontwikkelen.

Meer dan veertig jaar later, in 2006, ontdekte Yamanaka hoe rijpe cellen in muizen konden worden geherprogrammeerd tot onvolgroeide stamcellen. Door enkele genen toe te voegen slaagde hij erin om rijpe cellen te transformeren tot pluripotente stamcellen, ofwel onvolgroeide cellen die in staat zijn zich te ontwikkelen tot allerlei celtypes in het lichaam.

‘Deze baanbrekende ontdekkingen hebben onze visie op de ontwikkeling en specialisatie van cellen volledig veranderd. Wij begrijpen nu dat de volgroeide cel niet voor altijd beperkt hoeft te blijven tot zijn ontwikkelde vorm’, schrijft het Nobelprijscomité in het juryrapport. ‘Door het herprogrammeren van menselijke cellen hebben de wetenschappers nieuwe mogelijkheden gecreëerd om ziektes te bestuderen en nieuwe methoden voor diagnose en behandeling te ontwikkelen.’

Vorig jaar zorgde de uitreiking van de Nobelprijs voor Geneeskunde voor ophef. Prijswinnaar Ralph Steinman (68) bleek enkele dagen voor de bekendmaking van de toekenning te zijn overleden. Volgens de statuten kan de prijs niet worden toegekend aan iemand die al is overleden.

Mathijs Smit

Bron:

• Nobelprize.org laureates 2012

Lees ook:

• Nobelprijswinnaar blijkt net overleden (Medisch Contact, 3 oktober 2011)
• Bisschop kritisch op Nobelprijs voor ivf (Medisch Contact, 14 oktober 2010)
• Laskerawards voor stamcelonderzoek en ontwikkeling Glivec (Medisch Contact, 15 september 2009)